ANTİBİYOTİK NE ZAMAN, NE KADAR KULLANILMALI?

Burun
akıntısı, halsizlik, üşüme… Bir zamanlar bu belirtileri hisseden herkes
antibiyotiğe sarılırdı. Artık antibiyotik kullanmanın her koşulda faydalı
olmadığı, hatta zaman içinde vücudun bağışıklığını olumsuz yönde etkilediği
biliniyor. Yanlış koşullarda antibiyotik kullanımının hastalığa çare olmadığı
gibi vücudu da yıpratabileceğini söyleyen Liv Hospital İstanbul Enfeksiyon
Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Z. Çağla Karakoç
antibiyotik kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

Bilinçsizce
kullanılınca direnç gelişiyor

Antibiyotikler
1940'lı yıllardan beri bakteri enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ve
tıpta çığır açan mucize ilaçlardır. Maalesef günümüzde antibiyotiklerin
bilinçsizce kullanımı sonucu pek çok antibiyotiğe karşı direnç gelişmiştir.
Eğer önlem alınmaz ise Dünya Sağlık Örgütü'nün de belirttiği üzere antibiyotik
öncesi çağa doğru gidiş kaçınılmazdır. Antibiyotiksiz bir dünyada basit
enfeksiyonlarla ölümler, organ nakillerinin durması, ameliyatlar sonrası enfeksiyonların
artışı gibi durumlarla karşı karşıya kalınacaktır.

Ölümcül
olabilir

Bu
nedenle toplumdaki bireylerin; grip ve soğuk algınlığı gibi virüs
enfeksiyonlarında antibiyotikleri bilinçsizce kullanmaması, antibiyotiklerin
ateş düşürücü ve ağrı kesici özelliklerinin olmadığının bilinmesi, hekim dışı
tavsiyeler ile antibiyotik kullanılmaması ve hekim tarafından reçete edilen
antibiyotiklerin ise önerilen doz ve sürede kullanılması konusunda
bilinçlendirilmesi önemlidir. Antibiyotikler masum ilaçlar değildir ve kimi
kişilerde nadir de olsa ölümle sonuçlanabilecek yan etkilerle sonuçlanabilir.
Bu nedenle hekim kontrolü çok önemlidir. Ayrıca boğaz ağrısı ve ateşi olan
hastada boğaz kültürü alınması, idrar yakınmaları olan hastada idrar kültürü,
balgam çıkartan hastada balgam kültürü alınarak kültür sonuçlarının hekim
tarafından değerlendirilerek antibiyotik reçete edilmesi de bir diğer önemli
noktadır.

Gereksiz
antibiyotik kullanımının yan etkileri neler olabilir?

Antibiyotikle
ilişkili olarak ishal oluşabilir.

Bağışıklık
sistemine zarar verdiği ve vücuda yararlı mikroorganizmaların olduğu florayı
değiştirdiğinden antibiyotik direnci gelişip, hastalıklar daha ciddi boyutlara
ulaşabilir (zatürre, sinüzit, menenjit vb.).

Obeziteye
yol açabileceği konusunda görüşler vardır.Bağırsak florasını değiştirerek hastalarda
obeziteye neden olabilir.

Alerji
olasılığı vardır. Aşırı ve gereksiz antibiyotik kullanımında flora değişimi ve
mukozal bağışıklığın azalması sonucu alerjik hastalıklara eğilim artar.

Böbrek
fonksiyonlarında bozulma; özellikle, böbrek hastalığına eğilimi olan kişilerde
aminoglikozidler gibi bazı antibiyotiklerin toksik olduğu unutulmamalıdır.

Karaciğer
toksisitesi de olası yan etkiler arasındadır.

Akılcı
antibiyotik kullanımı nedir?

İdeal
antibiyotik kullanımı için, tanının doğru konulmuş olması (laboratuvar
tetkiklerinden özellikle bir etken izolasyonu ile kanıtlanmış bakteriyel
enfeksiyon) gereklidir. Doğru tanı sonrası uygun ve etkin antibiyotik, bunun en
uygun yoldan, en etkin dozda ve en uygun süreyle, uygun aralıklarla
verilmesinin esas olduğu unutulmamalıdır. Buna 'akılcı antibiyotik
kullanımı' denilir. Bu, bizi dünyada giderek yaygınlaşan ve bakteriyel
enfeksiyonların tedavisini güçleştiren antibiyotik direncinden, aşırı antibiyotik
kullanımının tıbbi, ekonomik ve toplumsal sakıncalarından koruyarak, sağlıklı
kuşaklar oluşmasına katkı sağlar.