Dün, Kırklar Dağı’nın Lanetini ve Suzan Suzi türküsünün hikayesini paylaşmıştım. Hatırlayacaksınız, Suzi kendisini Dicle’nin azgın ve soğuk sularına On Gözlü Köprü’den atlayarak bırakmıştı. Galiba hikayeyi tamamlamak için On Gözlü Köprü’yü de tanımak gerekecek.
Diğer adı Dicle Köprüsü. Diyarbakır'ın Sur ilçesinde, Dicle Nehri üzerinde yer alan tarihî ve kadim bir köprü. On Gözlü diyeanılmasının sebebi, on açıklığa ve on kemere sahip olmasıdır. Silvan yolu üzerinde oluşu dolayısıyla Silvan Köprüsü olarak da bilinir.
Ders niteliğinde bir kuruluş efsanesi vardır. Yapım yılı olarak bilinen en yakın tarih, köprü üzerinde yer alan kitabeden anlaşıldığına göre 1065 yılıdır.
O çağlarda, Dicle’nin çılgın sularını geçip, karşı köylere gitmek mümkün değilmiş. Hatta, her yıl yüzlerce insan sulara kapılır, boğulurmuş. Kent halkı çare olarak Dicle üzerinde bir köprü yapmayı kararlaştırmış.
Bu amaçla kentin ileri gelenleri aralarında para toplamak üzere bir araya gelmişler. Ama bu toplantıya kentin en zengin adamını çağırmamışlar. Çünkü bu adam çok zengin ama çok cimri olarak da tanınırmış. Nasıl olsa para vermez, diye düşünmüşler.
Toplantıya katılanlar bir türlü yeteri kadar para toplayamamışlar. Tam dağılacakları sırada cimri dedikleri adam çıkagelmiş ve köprüyü tek başına yaptıracağını söylemiş. Herkes şaşırmış. Adam; “Hepiniz beni cimri olarak tanıyorsunuz. Doğrudur ben paramı boş yere harcamam.Ama böyle hayırlı bir iş için de para harcamaktan kaçınmam,” demiş.
Ve dediği gibide tek başına köprüyü yaptırmış.Adamın 10 oğlu varmış. Her birinin adına bir göz inşa ettirmiş. Asıl önemlisi de köprünün temeli atılırken 10 oğlu ile birlikte ayaklardan birinin temeline bir küp dolusu altın gömdürmüş ve“Eğer bir gün köprü yıkılırsa, bu altınlarla yenidenyapılsın,” diyede vasiyet etmiş.
Sonra, insanların değer yargısını, para söz konusu olunca nasıl vampirleştiklerini bildiği için de,her göze yaptırdığı kitabeye,‘’Altın bu ayakta değil diğerindedir,’’ diye yazdırmış.
Diyarbakır folklöründeönemli bir yeri olan On Gözlü Köprü’den dolayı, Diyarbakırlılar, Dicle’yi kutsal sayar ve Tanrı’ya giden yol olarak kabul edermiş.
Bu yüzden her Kurban Bayramı akşamı, kadınlar ve genç kızlar, ikindi namazından sonra 10 Gözlü Köprü’ye gider, köprünün tam ortasına geldiklerinde yüzlerini kıbleye dönerek, önceden yazdırdıkları Tanrı’ya dilekçelerini dualar okuyarak Dicle nehrine bırakır.
Gustave Mahler diyor ki, “Gelenek küllere tapmak değil,” ateşi korumaktır.”
ATEŞE TAPMAYALIM AMA
