SEÇİM SONUÇLARI EKONOMİYİ VURUYOR!
Seçim
sonuçlarının yılan hikayesine dönmesi ekonomiyi de vuruyor. AKP İstanbul yerel
seçim sonuçları ile ilgili gözünü karartmış. YSK’yı baskılayarak seçim
sonuçlarını lehine çevirmek ya da bunu başaramazsa yeniletmek için olmadık
işler yapıyor. Buna karşın döviz kuru tırmanışını sürdürüyor. Her gün zam
haberleri ile uyanıyoruz. Ekonominin normalleşmesi için gerekli olan istikrar
bizatihi iktidar tarafından bozuluyor. Seçim arifesinde Londra Finans
Piyasalarında yüksek swap işlemleri TC Merkez Bankasını da harekete geçirdi.
SWAP
VE KONVERTİBİL NEDİR?
Olanları
ve olayları anlayabilmek için öncelikle bazı ekonomik kavramları bilmemiz
gerekiyor. Gazetelerde, TV ekranlarında ve diğer medya kuruluşlarında her gün
duyduğumuz bu kavramların anlamlarını bilmeden olanları da değerlendiremeyiz.
Ekonomik
gelişmeler herkesi ekonomist yapmak üzere. İnsanlar ekonomik terimleri duyuyor
ne anlama geldiği konusunda merak ediyor. Bu günlerde de en çok swap ve
konvertibil para terimleri gündemde.
Şimdi
gelelim swap’ın ne olduğuna, kelime anlamı ile “değiş, tokuş, takas” anlamına
gelir. Finans piyasalarında ise; iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde
bir varlık ya da yükümlülüğe bağlı olarak farklı faiz ödemelerini veya döviz
cinslerini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesidir.
Önceki
dönem Hazine Müsteşarı Sayın Mahfi Eğilmez’in Kendime Yazılar İnternet
Sitesinde Ekonomi Sözlüğü maddesinde swap; şöyle tanımlamaktadır:
‘’İki
tarafın birbirlerine belirli süreler sonunda ödeme taahhütlerini içeren bir
sözleşmedir. Sözleşmenin temel unsurları arasında, el değiştirecek varlık veya
varlıkların tanımı, her bir varlığa uygulanacak sabit veya değişken faiz oranı
ve ödeme tarihleri sayılabilir. Swap piyasasında ağırlıklı olarak para ve faiz
swapları yapılmaktadır. Borç servisi açısından swap işlemi genellikle dış
borçların anapara yükümlülüğünü ifade eden döviz cinsinin değiştirilerek, başka
bir döviz cinsine dönüştürülmesi (anapara swap'ı), söz konusu borcun faizinin
ifade edildiği döviz cinsinin değiştirilmesi (faiz swap'ı) veya mevcut
borçların sermayeye katılım payı haline dönüştürülmesi (borç-sermaye swap'ı)
şekillerinden birinde ortaya çıkar.’’
Konvertibil
para ise; ulusal paranın, dış ticaret gereksinimlerinin karşılanmasında, resmi
bir rakamın ya da yasanın iznine gerek kalmaksızın başka bir ulusal paraya
dönüştürülmesi ve uluslararası dolaşım aracı olarak kullanılmasıdır.
Bir
ülkenin parasının kendi ülkesinin banka ya da döviz alım satımı yapan
bürolarına götürüp karşılığında yabancı bir ülke parası alınması o paraların
konvertibil olduğu anlamına gelir.
Bu
kısa tanımlamalardan sonra şimdi de Mart 2019 ayının son günü ve seçimlerden
hemen önce Londra’daki swap piyasasında meydana gelen olayları değerlendirelim.
Bilindiği gibi; Londra swap piyasasında Türk Lirasının gecelik faizi önce yüzde
700’e, sonra %1000’e ve ardından %1300’e dayandı. 2001 ekonomik krizinde bile
seviye yüzde 71’ dolayındaydı.
Bilindiği
üzere, TC Merkez Bankası ve Bankacılık Destekleme ve Düzenleme Kurum
(BDDK) satış swap limitleri ihtiyaca göre yükseltip düşürmektedir.
Seçimlerden
önce swap faizleri yüzde 22’ydi. 5 Nisan 2019 günü yüzde 30’a daha sonra
yüzde 40’a yükseliyor. Banka bünyesinde bulunan döviz karşılığı Türk
Lirası swap piyasasında vadesi henüz gelmemiş toplam swap satışı sınırını da
birkaç gün önce yüzde 20 yüzde 30’e yükseltilmiş, toplam swap satışı sınırını
da birkaç gün önce yüzde 30’a yükseltmişti. 2018 yılında (BDDK) da swap ile
ilgili düzenleme yapmıştı.
TÜRKİYE'NİN
RİSK PRİMİ ARTARKEN BORSA DA YÜZDE 5 DÜŞTÜ
Londra'daki
swap piyasasında Türk Lirası'nın gecelik faizinin yükselmesi nedeniyle ve
uluslararası piyasalarda TL likiditesinin azalması yabancılar TL cinsindeki
varlıklarını sattılar.
Merkezi
iktidarı elinde bulunduran AKP kaybettiği seçimi lehine çevirmeye çalışmak için
girdiği akıl almaz maniplasyonlarla Türk ekonomisini nasıl riske ettiğini
esefle izlemekteyiz.
