SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM NEDİR VE NEDEN ÖNEMLİDİR-1

SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM NEDİR VE NEDEN ÖNEMLİDİR-1


Sürdürülebilirlik kelime anlamı olarak; çeşitlilik ve üretkenliğin devamlılığı sağlanırken, sürekli olabilme yeteneğini korumak ve çevreyi de koruyor olarak tanımlanır. Sürdürülebilirlik kavramı 1987 yılında Birleşmiş Milletler (BM) bünyesi altında çalışmakta olan “Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun” yayınlamış olduğu “Ortak Geleceğimiz” isimli rapor içerisinde sürdürülebilirlik kavramı şöyle tanımlanmaktadır: “İnsanlık, doğanın geleceğinde aktif rol olacak olan kuşakların gereksinimlerine cevap verebilme yeteneğini hiçbir tehlikeye atılmadan, günlük ihtiyaçların temin edilerek, kalkınmanın sürdürülebilir kılma yeteneğine sahip olmaktır”. Sürdürülebilirlik ne demektir? 'Kendi imkânları ile yaşamını ve gelişimini ve sosyal refah düzeyini artırarak sürdürebilmektir.' Sürdürülebilirlik her ne kadar mevcut imkânları ve kaynakları en verimli şekilde değerlendirmeyi öngörüyor ise de ekonomik bir 'verimlilik artırma aracı' değil de çevreyi ve üretim potansiyelini de korumayı içermektedir. Verimlik artışı önemli ve bir yan ürün yaklaşımı olarak değerlendirilmelidir.
Hayatın her alanının sürdürülebilirliği yaşamın devamı için zorunluluk arz etmektedir. Yoksa ekosistemdeki sınırlı kaynaklar kısa sürede tükenir ve yaşam devam edemez olur. Başta insanları olmak üzere diğer bütün canlılar hayatlarını, doğal kaynaklara bağlı bir şekilde sürmek zorundadırlar. Bu doğal kaynakların başında ise tüm canlıların gıdalarını sağladıkları “toprak” gelmektedir. Ancak doğal olarak bütün canlıların başta insanın beslendiği toprak kaynağı gibi diğer doğal kaynaklar sonsuzluk özelliğine ve tükenmezliğine sahip değildirler. Kaynakların sınırlılığı ve koruma gereksinimi yenilenemez olan tarım topraklarının korunması ve kullanımında sürdürülebilirliğin önemi doğal olarak ön plana çıkmaktadır.
İnsanlara besin maddeleri ve ham madde sağlamak amacı ile toprağın ve onun üzerindeki bitkisel ve hayvansal varlıkların biyolojik üretim yeteneklerini planlı ve yönlendirilmiş şekilde kullanılması tarım kavramını oluşturmaktadır. Bir insan faaliyeti olan “Tarımın” Sürdürülebilirliği ise tarımsal kaynakların doğa ile insan arasında bir dengenin oluşturulmasını amaçlamaktır. Günümüzde hemen herkesin hemfikir olduğu “Sürdürülebilir Tarım” kavramı: doğa bütçesini zedelemeden veya kısıtlamadan, toplumun fonksiyonlarını engellemeden, tüm dünyada ve kuşaklar boyunca gerçekleştirilen gelişmeye sürdürülebilir gelişme denir. Bu bağlamda sürdürülebilir tarım temelde doğa bütçesinin en önemli saç ayağı olan toprak ve toprağın verimliliği, üretkenliği ve sağlığının korunması ve onun sağlıklı yönetilmesi ile ilişkilidir.
Genelde bir şeyi sürdürebilmek için o şeyi geliştirilerek korumayı gerektirir. Bu bağlamda sürdürülebilir tarımın yürütülmesi demek başta toprağın belirli bir yaşam döngüsü içerisinde devam etmiş olmasını gerektirmektedir. Yaşam var olduğu sürece, insanın gereksinim duyduğu gıda talebinin kaynağının toprak olduğu gerçeği ile planlı ve sürdürülebilirliğin toprak ekseninde yürütülmesi gerekir.





İnsanlığın Gıda Gereksinimi Ancak Sürdürülebilir Tarımla Sağlanabilir
Bugün 7.7 milyara ulaşmış olan dünya nüfusunun tükettiği bütün yiyecekler hayvansal (hayvanlarda bitkiler yiyerek beslenmektedir) ve bitkisel kaynaklar dolaylı olarak topraktan sağlanmaktadır. Bitkilerin beslendiği toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik verimliliği ve toprak sağlığı sürdürülebilir tarımın merkezinde bulunmaktadır. Bu bağlamda toprağın verimliliği, kalitesi ve sağlığı bugün insanın toprak ile olan üretim ilişkisine ve uyguladığı yönetim modellerine dayanmaktadır. Günümüzde artan gıda ihtiyacını karşılamak için uygulanan bitki-toprak yönetimine bağlı aşırı kimyasal ilaç ve gübre kullanımı, yoğun toprak işleme ve genetiği değiştirilmiş tohum kullanımı sonucu toprakların verimliliğinin ve toprak kalitesinin düştüğü, yer yer sulamadan kaynaklanan tuzlulaşma ve erozyonu nedeniyle gıda güvenliği tehlikeye düştüğü görülüyor. Toprak-bitki yönetiminin de etkisi ile atmosferde artan karbondioksit ve diğer sera gazlarının etkisi ile yaşanan küresel ısınma ve su kıtlığı sorunun doğrudan tarımı ve toprak verimliliğini ve kalitesini de etkilemektedir. Bu bağlamda önümüzdeki dönemlerde toprak-bitki tarım yönetimi iklim değişimleri ve sosyal değişimler ile ilişkilendirilecektir. Bu durum beraberinde birçok ekonomik ve sosyal reaksiyonlara neden olmaktadır.





İnsanlığın Sağlıklı Yaşam Geleceği Toprağın Sürdürülebilirliğine Bağlıdır
İnsanlığın geçmiş tarihine bakıldığında toprağını koruyamayan tarımını yönetemeyen toplumlar önce yoksullaşmış sonrada göç etmek zorunda kalmışlar. Aztekler, Mayalar ve geçmişte var olup bugün yaşamayan birçok topluluk ise yer yüzeyinden yok olup gitmişlerdir.
Bu bağlamda tarımsal sürdürülebilirlik yönetim işlevidir ve insanın doğaya, tarıma ve toprağa verdiği öneme ve korumacılığına bağlıdır. Bu bağlamda bilim dünyasının günümüzdeki en önemli sorunu olan gıda güvenliği ve iklim değişimi doğrudan tarım topraklarının sürdürülebilir kullanımı ve toprak yönetimi ile ilişkilidir.
Doğada çoğaltılamayan yegâne kaynak olan toprağın insanın biricik beslenme kaynağının her yönüyle farkında olunması ve toprağın yeteneğinin, üretkenlik potansiyelinin bilinmesi, toprakların sınıflandırılarak tanımlanması ve toprak yeteneğine göre kullanım planlanmasının yapılması önemlidir. Tarımsal üretkenlik ve gıda güvenliği ve sağlıklı yetiştiricilik için kullanılan tarım tekniklerinin toprak üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinin bilinmesi çok önemlidir. Ayrıca bitkisel verimi artırmak için değişik girdilerin bitki gelişimi, verimi ve gıda kalitesi üzerine etkilerinin belirlenmesi sürdürülebilir tarım için önemlidir. Toprak kaynaklarının sürdürülebilir olması ise toprak kalitesinin belirlenmesi ve izlenmesi ile sağlanmaktadır. Üzerinde yaşadığımız dünyanın sürdürülebilirliği doğrudan bütün gıdaların bitkiler üzerinden sağlandığı toprağın sürdürülebilir olmasına bağlıdır. TOPRAK yoksa yaşam da yoktur.





Doğanın ve insanlığın sürdürülebilirliği bu bağlamda tarım ve özelliklede toprağın sürdürülebilirliğine bağlı olduğu geçeği anlaşılmadan doğanın korunması ve gıda güvenliği sağlanamaz. Bu bağlamda ekolojik politik bir konu olan doğanın sürdürülebilirliğinin kavranması önemli. Özelliklede bütünsel olarak ülkelerin yönetimlerinin amaç, hedef ve dünyaya bakış açıları önemlidir.





Prof. Dr. İbrahim Ortaş, Çukurova Üniversitesi, iortas@cu.edu.tr



İbrahim ORTAŞ

Tarih: 19.09.2019 12:24

YAZARLAR


DEMİRÇALI:  HAYALİMİN PEŞİNDEYİM

TÜRKEŞ’TEN SANAYİCİLERE ZİYARET

ADANA BÜYÜKŞEHİR İÇİN SON ANKET

ADANA’DA DÖŞEME MAHALLESİ PLATFORMU

"DÜNYA KUSURSUZ BİR ALAN OLSAYDI, SANAT OLMAZDI"

HEKİM VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDAN 14 ACİL TALEP

AKIN VURAL’A ‘YILIN DOKTORU’ ÜNVANI

DOST OYUNCULAR, “İSYANCILARI”I SAHNELİYOR

GAZETECİ ALİ SİRMEN SON YOLCULUĞUNA UĞURLANIYOR

SÜMER: ŞAKİRPAŞA HAVALİMANI RANTA TESLİM EDİLMEK İSTİYOR

ÇOLAK’A CHP ZİYARETİ

BAHÇELİ GÜVEN TAZELEDİ, İZGİOĞLU MYK’DA

CHP’NİN ADANA VİTRİNİ!

ZEYDAN KARALAR, PROJELERİNİ TANITTI

ÇUKUROVA SANAT MERKEZİ İSTİYORUZ

SEYHAN HALK OYUNLARINA DÖRT DALDA BİRİNCİLİK

GÖÇMEN: GÜVENLİ BİR SARIÇAM YARATMAK İSTİYORUZ