Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) ve Türk Dil Kurumu (TDK) İşbirliğiyle 5. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı düzenlendi.
ÇÜ Mithat Özsan Amfisi’nde gerçekleşen çalıştayın dokuz oturumunda 47 bildiri sunulurken toplantıya Rektör Prof. Dr. Mustafa Kibar, Düzenleme Kurulu Eşbaşkanı Prof. Dr. Faruk Yıldırım, Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu Başkanı ve Düzenleme Kurulu Eşbaşkanı Prof. Dr. Leyla Karahan, Türk Dil Kurumu Başkan Vekili Prof. Dr. Fevzi Ersoy ile akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Çalıştay Düzenleme Kurulu Eşbaşkanı Prof. Dr. Faruk Yıldırım, 11. yüzyılda yaşayan Türkçenin ilk ağız araştırmacısı Kâşgarlı Mahmut ve 17. Yüzyılda Osmanlı ağızlarını belgeleyen Evliya Çelebi’ye şükran duyduklarını belirterek, “Uzun bir aradan sonra beşincisini düzenlediğimiz ağız çalıştayının bundan sonra düzenli olarak devam etmesi umuyorum. Aramızda bulunan Türkiye Türkolojisinin efsanevi isimlerine programa katıldıkları için çok teşekkür ediyor ve çalıştayın verimli geçmesini diliyorum.” dedi.
Daha sonra kürsüye gelen Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu Başkanı Prof. Dr. Leyla Karahan ise çalıştay programı hakkında bilgi verdi. Prof. Dr. Karahan, “Bu çalıştayda temamızı ‘ağızlar, yerli ve göçmen ağızları arası ilişkiler’ olarak belirledik. Gönderilen 100’den fazla bildiri özeti içinde konuyla doğrudan veya dolaylı ilişkisi bulunan nitelikli 47 bildiriyi programa aldık. Türkiye Türkçesi ağızları sadece Türkiye coğrafyası ile sınırlı değil. Sınır ötesinde uzantılarını da ele aldık”. dedi.
Türk Dil Kurumu Başkan Vekili Prof. Dr. Fevzi Ersoy ise 2008 yılında Şanlıurfa’da başlayan ağız araştırmaları çalıştay macerasının Kars, Sakarya ve Edirne’de devam ettiğini bildirerek yedi yıllık bir aradan sonra 5.’sinin Adana’da Çukurova Üniversitesinde yapılıyor olmasının mutluluk verici olduğunu ifade etti. Bu çalıştayın bildirileri ve sunumlarının kitap haline getirilerek katılamayan bilim insanlarına ve dinleyicilere ulaştırılacağını kaydeden Prof. Dr. Ersoy çalıştayın düzenlenmesinde emeği geçenlere teşekkür etti.
Rektör Prof. Dr. Mustafa Kibar, Türk dilinin bugün 250 milyondan fazla konuşanı, yaşayan 21 yazı dili ve Adriyatik’ten Çin’e kadar uzanan geniş kullanım coğrafyası olduğunu ifade ederek, Türk dilinin dünya dilleri arasında çok önemli bir yere ve konuma sahip olduğunu söyledi.
Türkçenin 13. yüzyıldan itibaren Anadolu coğrafyasında gelişen Batı kolunun, 750 yıl boyunca önemli eserler verdiğini ifade eden Prof. Dr. Kibar “Bugün Türkiye Türkçesi adını alan bu kol; bilim, edebiyat, felsefe ve eğitim dili olarak, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelidir. Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, ‘Türk demek, dil demektir. Millet olmanın en belirgin niteliklerinden biri dildir.’ derken bu gerçeği vurgulamıştır. Dilimizin her yönüyle araştırılması ve geliştirilmesi, milletimizin bekası için bir mecburiyettir. Kanımca Türkiye Türkçesi ağızlarının araştırılması da bu mecburiyetin bir parçasıdır. Çünkü ağızlar; bünyesinde taşıdığı söz varlığı, dil bilgisi ve kültür ögeleriyle Türkçenin gelişmesine önemli katkılar yapacak bir potansiyele sahiptir. Türkiye Türkçesinin ağızlarıyla ilgili bu toplantının da Türk diline, Türk kültürüne ve Türkiye’nin geleceğine katkı sağlayacağına olan inancım tamdır.” şeklinde konuştu.
Oturumda Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun, Prof. Dr. Efrasiyap Gemalmaz, Prof. Dr.Tuncer Gülensoy, Prof. Dr. Hamza Zulfikar ve Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya’nın konuşmacı olduğu bir panel gerçekleştirildi. Panel sonrasında 80 yaşını dolduran ve Türk Diline büyük emek vermiş bilim insanları Prof. Dr. Efrasiyap Gemalmaz ve Prof. Dr. Tuncer Gülensoy’a Rektör Prof. Dr. Mustafa Kibar ve Türk Dil Kurumu Başkan Vekili Prof. Dr. Fevzi Ersoy tarafından “Türk Diline Hizmet Ödülü” taktim edildi.
İki gün süren çalıştayda yerli ve göçmen ağızları arasındaki ilişki ve etkileşim, çeşitli zamanlarda Türkiye’ye yerleşmiş bulunan Kırgız, Nogay, Girit, Özbek, Karaçay-Malkar ve Balkan göçmenlerinin yerli ağızlardan nasıl ve ne ölçüde etkilendiği tartışıldı, Türkçenin Türkiye, Suriye, Lübnan ve Balkan ülkelerinde konuşulan ağızlarıyla ilgili bildiriler sunuldu.
