2020’NİN SESSİZ 1 MAYIS’I!
1 Mayıs’ı kutluyoruz sessiz sedasız. 23 Nisan’da halkımız ‘’egemenliğinin bayramını’’ nasıl coşkuyla kutladığıysa; Dünya ve Türkiye emekçileri de; nerde olursa olsun, ne koşulda olursa olsun ‘’Dünya Emekçiler Gününü 1 Mayıs’ı’’ öyle kutlayacaklar. 2020 yılında Türkiye emekçileri her zamankinden daha çok sefalete; işsizliğe ve haklarından yoksun olarak bu bayramı da kutlayacaklar.
DÜNYADA 1 MAYIS
İşçilerin iyi bir yaşam ve iyi çalışma
koşulları için verdikleri savaşım sonucunda kazanılan bugünün tarihi servüveni
için bilgi tazelemesi yapalım.
1856 yılında Avustralya’nın Melbourne kentinde
taş ve inşaat işçileri insani çalışma süreleri istediler ve günde 8 saatlik çalışma için Melbourne
Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne
kadar bir yürüyüş düzenlediler.
Bu kez 30 yıl sonra 1 Mayıs 1886 tarihinde
Amerika Birleşik Devletleri’nin Chicago
kentinde 1 milyona yakın işçi 8 saatlik
iş günü için genel greve gitme kararı aldı. 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi birlikte yürüyüş
geçti.Siyahların bu yürüyüşe katılmasının anlamı Louisville‘de
bulunan parkların siyahlara kapalı olması etkili olmuştu. Sokaklarda başlayan
bu yürütüş Ulusal Park’a kadar devam
etti.
Yürüyüş 3 Mayıs’a kadar devam ettiği
için katılım giderek artmıştı. McCormick‘e ait fabrikalarda işten
çıkartılan ve greve katılan işçiler miting düzenlediler. Ancak miting sona
ermek üzereyken McCormick fabrika düdüğünü çalarak, içerdeki patron
yanlısı kandırılmış grev kırıcıları dışarı çıkartı. Bunun üzerine bir grup işçi
fabrikaya girmeye çalıştı. Polis işçilere ateş açtı ve 4 işçi öldürüldü. Onlarca işçi de yaralandı.
Olay giderek büyüdü. 4 Mayıs’ta HaymarketAlanı‘nda
bir miting daha düzenlendi.
Mitingin sonuna doğru kürsünün önüne
nereden geldiği belli olmayan bir bomba atıldı. 7 polis ölürken, 69’u ise
yaralandı.Bunun üzerine yüzlerce işçi asılsız
iddialarla tutuklandı. İşçilerin bir kısmı yargılanmak üzere seçildiler. Yargılanan 8 işçiden en genci Louis Ling’di.
Almanya doğumlu olan LuisLing İnsanları kışkırttığı
gerekçesiyle tutuklandı. Hakkında ölüm kararı verildiğinde mahkeme
heyetine; “sizi tanımıyorum! sizin yasalarınızı, nizamınızı, kuvvete
dayanan yetkinizi tanımıyorum! bu yüzden asın beni!” diye
haykırmıştır.
Amerikan Devleti’ne onu idam etme fırsatı ve zevkini yaşatmamak
için infazının gerçekleştirileceği 11 Kasım
1887 tarihinden bir gün önce, hücresinde intihar etti.
3 yıl sonra 14 Temmuz21 Temmuz 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi
temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs günü
tüm dünyada “Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü “olarak kutlanması
kabul edildi.
1890 yılında 8 saatlik işgünü için yeni bir gösteri yapıldı. Böylece 8
saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. Böylece bütün dünyada ‘’1 Mayıs İşçilerin Birlik ve Dayanışma Günü’’
olarak bayram olma özelliği kazandı.
TÜRKİYE’DE 1 MAYIS1921.
1 Mayıs Dünya’nın birçok ülkesinde gibi Türkiye’de de resmi bayram olarak Osmanlı döneminden beri kutlanmaktadır.
İlki
1906 yılından olmak üzere Cumhuriyet’in ilk yıllarında ‘’Amele
Bayramı’’ olarak kutlandı.Tersane İşçileri, işgal altındaki İstanbul’da 1 Mayıs’ı kutladı. İştirakçı
Hilmi önderliğinde Halk İştirakiyyunFırkası‘nın
önderliğinde işçiler Kasımpaşa’dan Şişli Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne
kadar yürüdüler.
1923 yılında İstanbul’da tütün işçileri,
askeri fabrika ve demiryolu işçileri, fırıncılar, İstanbul tramvay, telefon,
tünel, gazhane işçileri 1 Mayıs’ı sokakta kutladılar. “Yabancı
şirketlere el konsun”, “8 saatlik iş günü”, “Hafta tatili”, “Serbest Sendika ve
Grev Hakkı”pankartları taşıdılar.
1925.Takrir-i Sükun Kanunu’yla her türlü gösteri ve yürüyüş yasaklanınca, 1 Mayıs da kitlesel olarak kutlanamaz hale geldi. 50 yıl sonra 1976 yılında Devrimci İşçi Sendikaları’nın (DİSK)
önderliğinde 1 Mayıs İşçi Bayramı
İstanbul Taksim Meydanı’nda yapılan büyük ve tarihi mitingle
kutlandı.
1977 yılında yine Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK)
tarafından Taksim Meydanında düzenlenen 1 Mayıs Mitingi dağılmak üzereyken Taksim Meydan kana bulandı.
Sular İdaresi binasının üzerinden ve IntercontinentalOteli‘nden(Şimdiki
The Marmara Oteli) kalabalığın üzerine ateş açıldı ve 34 kişi hayat katledildi.
Yapılan yargılama sonucunda yargı olayın bir çatışmadan değil, bir
provakasyon sonucu patlak verdiğini tespit etti. Ama sorumluları yakalanıp
yargılanmadılar. Olay 1997 yılında 20
yıllık zamanaşımı süresinin dolması nedeniyle tarihe karıştı.
1 Mayıs 1979 yılında 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı İstanbul’da sokağa çıkma yasağı
uygulandı. Yasağa rağmen sokağa çıkan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel
Başkanı Behice Boran ve 1000’e
yakın kişi gözaltına alındı. Behice Boran ve 330 Türkiye İşçi Partili 6 Mayıs’ta tutuklandı.
O gün Deniz ve arkadaşlarının da
idam edildiği gündü!
12 Eylül 1980 Darbeci Kenan Evren “Bahar Bayramı” adıyla Resmi tatil
olarak kutlanan 1 Mayısı çalışma
günleri arasına dahil ederek bayram olmaktan çıkardı.
1989 yılında İstanbul’da 1 Mayıs’ı kutlamak için İstiklal Caddesi’nden
Taksim’e yürümek isteyen 2bin kişilik grup polis tarafından
dağıtıldı. Olaylar sırasında alnından vurulan Mehmet Akif Dalcı adlı genç öldürüldü. 400 gösterici gözaltına
alındı.
1990 yılında
İstanbul’un çeşitli semtlerinde yapılan 1
Mayıs eylemlerinde 40 kişi yaralandı, 2
bin kişi gözaltına alındı. Yaralılardan Gülay Beceren felç oldu.
1994 yılında İstanbul ve Ankara’da 1 Mayıs’ı
kutladıktan sonra dağılan gruplar polis tarafından coplandı. Sosyal Demokrat
Halkçı Parti Milletvekili Salman Kaya da polisten dayak yedi. İki gün
sonra millet vekili Salman Kaya‘yı döven 3 polis ve Ankara
Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar görevden alındılar.
1996 yılında
ise, İstanbul Kadıköy’de yapılan 1 Mayıs gösterilerinde olaylar çıktı. 3 kişi öldü, 67 kişi yaralandı, birçok işyeri tahrip edildi.
12 Eylül 1980 Darbecileri
tarafından bayram olmaktan çıkartılan 1
Mayıs 29 yıl sonra 22 Nisan 2009 tarihinde çıkartılan bir yasa ile;” 1
Mayıs Emek ve Dayanışma Günü” olarak yeniden resmi bayram olarak
kutlanmaya başlandı. Ama özünden, bağlamından koparılarak!
2000’lİ YILLARDA
2006 yılında 1 Mayıs Kadıköy’de kutlandı. 2007 yılında tekrar
Taksim’de kutlandı. 1977 olayları
anma etkinliğini polis; silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya
çalıştı.2008 Nisan’ında, 1 Mayıs’ın “Emek ve Dayanışma Günü” olarak
kutlanması AKP iktidarına nasip oldu.2010
1 Mayıs 140 bin kişinin katılımıyla Taksim’de kutlandı.
2013 1 Mayıs’ında 4 ay önce Taksim’i Yayalaştırma Projesi
adı altında 1 Mayıs’ın Taksim’de
kutlanılması yasaklanmasına rağmen bazı gruplar Taksim’de kutlamaya çalıştı. Polis, göstericilere izin vermedi ve
göstericilere karşı ateşli ve ateşsiz silah kullandı. Hastanelere gaz bombası
atıldı ve ambulanslar durduruldu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Gürsel
Tekin ağır gaz sıkılması sonunda hastaneye kaldırıldı.
Gelinen noktada sendikalar bölündü. Emek örgütleri giderek bütünleşip emek
platformu oluşturamadı. 2018 yılında 1
Mayıs’ı DİSK İstanbul Maltepe’de, Türk İş Afrin’e destek
için Hatay’da! MEMURSEN ise işçi kenti İzmit’te 1 Mayıs kutladılar!Sendikalar yandaş ideolojilere göre bölündü!
2019 da DİSK İstanbul Bakırköy’de, TÜRK-İŞ Kocaeli’nde,HAKİŞ ise Urfa’da yine bölünmüş olarak
kutladılar!
Patronların ve hükümet ihtiyaçları için kullanılan ve dibi boş İşsizlik Sigorta’sına mahkûm edilen, ücretsiz izinle aylık 1.170 TL’cik ücrete mecbur bırakılan ve onu bile henüz alamayan! Çalışmak durumunda olanların ise korona virüsüne teslim edildiği emekçilerimizin bayramını fabrikalarda, balkonlarda emekçi duyarlılığı ve sorumluluğu kutlayacağız.
