Adana(Ulus)–ETİ Madenleri Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Orhan Yılmaz, nadir toprak elementleri üretimine başlayacaklarını ve bu sektörden yılda 1 milyar dolar kar edecekleri müjdesini verdi.
Anadolu Girişimci İşadamları Derneği’ne (AGİD) konuk olan Eti Madenleri Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Orhan Yılmaz, Adanalı işadamlarına ‘Enerji ve Önemi’ konulu bir sunum yaparak borun enerji sektörüne etkilerini anlattı.
Yeni bir işe daha kalkıştıklarını söyleyen Dr. Yılmaz, “1990 yılından itibaren uhdemizde bulunmasına rağmen faaliyette olmayan nadir toprak elementleri sahamızda da üretime başlıyoruz. Sadece bu işten 1 milyar dolar kar edeceğiz. Bu kar, Türkiye’nin 2. Büyük holdingin karına eş değer olacak. 2-3 senelik bir zaman diliminde bu üretime geçtiğimiz zaman Türkiye’nin 1. Büyük holdinginin karını da geçeceğiz. Türkiye’nin en büyük ihracatçısı biziz. İthalatımız yok. 900 milyar dolarlık ihracat yapıyoruz. 2023’te 2.5 milyar dolar ihracat hedefimiz var. Nadir toprak elementlerinden gelen parayı da saymıyoruz. Geçen yıl Türkiye’nin kar eden 4. Büyük kuruluşu olduk. Alternatif enerji kaynaklarına eğilim arttıkça kurumun karı da artıyor. 2005’te bu kurumun karı sadece 50 trilyondu. Şimdi 842 trilyon.” diye müjde verdi.
Yüzde yüz devlet kuruluşu olduklarını da söyleyen Dr. Yılmaz, “2004’ten itibaren bizde sadece bor var. Bu tarihten önce krom, bakır, alüminyum, gümüş, bor gibi madenler varken şimdi sadece bor madeninden 500 milyon dolar kar eden bir kuruluş haline geldik. Şimdi sadece bor kimyasalları üretiyoruz. Diğerleri özelleştirildi.” dedi.
BOR’DAN DEVLETE KATKI
ETİ Madeni İşletmeleri’nin, işi her ne kadar maden işletmesi olarak anılıyorsa, hammaddesinin maden ama ürettiği kimyasal olan bir kuruluş olduğunu söyleyen Dr. Yılmaz, “ETİ, 1935’de, Türkiye’nin madenlerinin hemen hemen tamamını kullanmak üzere kurulmuştur. 2004’den bu yana sadece Bor sektöründe faaliyet göstermektedir. Parasal olarak eskiye göre çok büyük mesafe kat ettik. Eskiden, faaliyet alanlarımız krom, bakır, alimünyum, gümüş, bor gibi aklınıza ne kadar maden geliyorsa işletirken, 1935’ten 2004’e kadar devlete ne kadar para verdiyse, 2004’den 2011’e kadar devlete verdiği para bunun tam 10 katıdır.” dedi.
“Falanca ürün bordan yapıldı, LCD ekran bordan yapıldı deriz” diye konuşmasını sürdüren Dr. Yılmaz, “Ama, dünyada yalnız bordan yapılan hiçbir şey yoktur. Bor, bütün sektörlerde tabiri caizse katkı maddesidir. Bor olmadan yapılamayan hiçbir şey yoktur. Borun enerji ile ilişkisi nedir? Bor kimyasalları enerji tüketimi azaltır. Örneğin, cam sanayi. Eğer cam sanayiinde bor kimyasalları kullanmazsanız daha yüksek ısılarda camlaşma operasyonunu yaparsanız. Örneğin, seramik, meteoroloji sektörü. Buralarda bor kimyasalları kullanmazsanız çok daha fazla enerji tüketirsiniz.” diye konuştu.
“DÜNYA BOR’U TARIMDA DA KULLANIYOR”
Son zamanlarda, dünyada tarımda da bor kullanılmaya başlandığını belirten Dr. Orhan Yılmaz, “Bor, bazı ürünlerde, yüzde 40-50 oranında gübre olarak kullanılmaya başlandı. Pirinç veya pamuk üretiminde bu uygulanıyor. Topraklarınızın muhtevasında bor eksikliği varsa siz dışarıdan onu vererek kuvvetlendiriyorsunuz. Dozajını iyi ayarlamanız gerekir. Fazla verirseniz zehir olur. Fayda yerine zarar oluşur.” dedi.
“DÜNYAYA 700 YIL YETECEK BOR REZERVİMİZ VAR”
2005’ten itibaren dünyanın en büyük bor üreticisi konumunda olduklarını da iddia eden Dr. Yılmaz, “Bora dayalı sanayii var. İzolasyon sanayi, cam yünü, cam elyafı gibi. Cam yünü elektronik devrelere kadar giden bir süreci anlatır. LDC ekran üretimi son zamanlarda artmasıyla bor kimyasalları bu sektörde çok fazla tüketilmeye başladı. Bunların hepsinin ortak noktası camlaşma olayını daha düşük ısılarda oluşmasını sağlamak. Dünyadaki bor madeninin yüzde 72’si bizde var. Dünyaya bin yıl yetecek kadar rezerv var. Sektörün 4 milyar ton rezervi 4 milyon ton tüketimi var. Bunun 700 yılını tek başına biz sağlıyoruz. Bu sektörün en büyük handikapı tüketim alanının kısır olmasıdır. Son 7-8 yılda çok ciddi tüketim sahaları oluşturarak çok büyüdük. Batı Anadolu’nun hemen hemen tamamında bor madeni var. Dünyadaki 4 milyar ton bor rezervinin 3 milyar tonu Türkiye’de bulunuyor.” dedi.
“2023 ÜRETİM HEDEFİMİZ 5.5 MİLYON TON”
Türkiye’de bor kimyasalları üretiminin yapılamadığı yönünde efsanelerin ortalıkta dolaştığını da ifade eden Dr. Yılmaz, tam aksine yeni tekniklerle ve yerli imkanlarla çok ucuza üretim yapabildiklerini belirtti. 2000’li yıllarda 430 bin ton bor üretilebildiğini söyleyen Dr. Yılmaz, “Şimdilerde 2 milyon ton bor üretimi yapıyoruz ve kapasitemiz de yüzde yüzdür. 2023 hedefimiz ise 5.5 milyon tondur. 200 milyon dolarlık satış varken şimdi 900’lü ve 1 milyar dolarlık rakamlara ulaştık. Dünyada bor tüketimi sürekli artıyor. Dünyada enerji pahalandıkça izolasyon bilinci de artıyor. İzolasyon malzemesi yapacaksanız büyük ölçüde bor kimyasalına ihtiyacınız var. Hem sıcak, hem soğuk bölgelerde, soğutma veya ısıtma amaçlı enerji ihtiyacı artıyor. Buralarda da izolasyon yapmak için bor kimyasalları olmazsa olmazınızdır. Ayrıca, güneş enerji sistemlerinden sıcak su, şimdilerde de yüksek basınçlı buharla elektrik üretiminde çok ciddi mesafeler kat edildi. Türkiye’de güneşli zamanların en yüksek olduğu bölgelerden biri. Solar tüpler kaynaklı, hafif alaca karanlıkta bile güneş ışığından istifade edilen sistemler oluşturuldu. Solar tüplerin yapımında yine bor kimyasalları kullanılıyor. Kompozit malzeme sektöründe de bor kullanılıyor. Arabanızın bütün plastik aksamı kompozit, uçaklarda kullanılan çok sayıda kompozit malzeme kullanılıyor.” şeklinde konuştu.
“ÜRETİMİN YÜZDE 97’SİNİ İHRAÇ EDİYORUZ”
Ürettikleri borun yüzde 97’sini ihraç ettiklerini söyleyen Dr. Orhan Yılmaz, “İç Pazar yüzde 3’ü oluşturuyor. İç pazara dışarıya verdiğimiz fiyattan yüzde 40 daha ucuza satıyoruz. 85 ülkede 2 bin müşterimiz var. Uzakdoğu’ya sattığımız ürün mamül olup Avrupa’ya satılıyor. Yurtiçinde yatırım yapıp üretim yapılırsa Uzakdoğu ile aranızda yüzde 40’lık bir fiyat avantajınız olur.” dedi.
