Avrupa attı veya Rusya çıktı, süreç açısından önemli ama gösterdiği sonuç ve gelecek açısından aynı. Yani göstergesi öyle de olsa böyle de olsa gösterileni ve gösteren çok değişmiyor: Rusya Avrupa Konseyinden çıkıyor veya çıkarılıyor. Bu durum Rusya’nın binlerce yaptırımdan sonra en köklü dışa atılışı veya dışa çıkışlarından biri sayılır.
Bu atış veya çıkışı anlamak için çıkıştan önceki yakın tarihe bakmakta yarar var.
Japonya’da Sovyetlere atılan iki nükleer bomba ile ABD’nin (daha sonra NATO’lu ABD’nin) mutlak üstünlüğü dönemine geçilmiş, Sovyetlerin dağılması ile ABD kendini doğrudan dünya imparatoru ilan etmişti. Yoshihiro Francis Fukuyama tek sistem kapitalizm ve başı ABD diyordu: “Tarihin Sonu ve Son İnsan” (1992). Samuel P. Huntington “Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması” (1996) ABD kral olacaksa henüz uluslar veya bölgesel güçler çağının tümden geçmediğini, sürecin çatışmalı geçeceğini, Rusya ve Türkiye’nin fay hatlarında oturduğunu yazıyordu. O dönem Erdoğan, bizi AB’ye alırsanız iş daha kolay olur diyordu.
Barnett (2006:18) de ABD’nin üstünlüğünü ve güç ve şiddetin ekonomi ve dünya düzeniyle oluşturduğu bu örüntüyü “Küreselleşmenin On Emri” altında şöyle dairesel döngüyle ifade ediyordu: “Kaynak ararsan bulursun ve fakat…/ İstikrar yoksa piyasa yoktur./ Büyüme yoksa istikrar yoktur./ Kaynak yoksa büyüme yoktur./ Altyapı yoksa kaynak yoktur./ Para yoksa altyapı yoktur./ Kural yoksa para yoktur./ Güvenlik yoksa kural yoktur./ Leviathan (Ordu) yoksa güvenlik yoktur./ (Amerikan) İrade(si) yoksa Leviathan (Amerikan ordusu) yoktur.[Yani] Askeriyenin piyasa bağlantısını anlamak yalnızca iyi iş değil, aynı zamanda iyi bir ulusal güvenlik stratejisidir de.” (Alıntı ve değerlendirme Yeniçeri, 2006).
ABD-Avrupa ordusu veya normları varsa veya yoksa…
Rusya Avrupa Konseyinden çıkıyor veya çıkarılıyor. AİHM’den çıkıyor.
Artık Avrupa Konseyi eksik.
Artık tek Avrupa yok.
İngiltere’nin BREXIT’i ile birlikte tek AB kalmamıştı. Zaten daha öncesinde de Türkiye kıyısında ve Rusya sınırındaydı. AB Rusya’yı parçalayarak içe almaya çalışıyordu. Balkanlar bunun bir örneği idi.
Şimdi Rusya sınırda değil “düşman ülke”. NATO ve Rusya birbirini “nükleer silah” kullanmakla tehdit ediyor.
Artık tek dünya yok.
Artık şiddetli iki dünya var ve yakın zamanda “yeni konvensiyonlar” yapılamazsa yeniden şekillenen dünya çok şiddetli bir şekillenme yaşayacak.
Kapitalizm ne zamandan başlatılabilir, ayrı bir tartışma konusu. Ama 1100’lü yıllarla birlikte ticaretin gelişmesi, 1400’lü yılların sonunda keşiflerle yeni kıtaların kolonileştirilmesi, 1700’lü yılların sonunda endüstri devriminin üretim, iletişim ve ulaşım olanakları, 1900’lü yılların sonunda Sovyetlerin dağılması “küresel” bir “yeni dünya düzeni YDD” idi.
Kapitalizmin ekonomi politiği iç içe gelişti. 1100lü yıllardan bu yana Rönesans ve hümanizm, Reformasyon, Amerikan İnsan Hakları Beyannamesi, Fransız Yurttaşlık Hakları Beyannamesi, Komünist Manifesto, Aydınlanma Manifestoları, Modernizm, liberal demokrasiler, Avrupa Konseyi, BM, pozitivizm, mantık, matematik, bilimler… tüm bunlar insanlığın ortaklığını/özdeşliğini temsil ediyordu.
Artık ETMİYOR.
Rusya Avrupa Konseyinden çıktı veya çıkarıldı.
Ortak norm yoksa düzen yoktur, devlet yoktur. 1900’lerin başında M. Weber yasayı koruyacak güç yoksa yasa da yoktur diyordu. Şiddet tekeli yoksa küresel imparator veya ulusal devlet de yoktur.
Ukrayna sonun başını, eski dönemin sonunu, yeni başlayan şiddetli sonun başını oluşturuyor.
Ya Rusya toptan kaybedecek veya Batı emperyalizminin belirlediği ortak liberal normların sonuna gelindi.
Rusya dünya normlarının tümden dışında yeni normlar oluşturmak isteyecek veya şu anda zaten buna zorunda kalacak. Gücü yeterse yasasını en azından kendi etki alanında tutturmaya çalışacak.
Bildiğimiz haliyle mevcut küreselleşmenin sonuna veya yeni bir evresine gelindi Yeni şiddetli bir geçiş evresindeyiz. Bunun başı Doğu’nun Batı normlarının dışına çıkması, Batı’nın da zaten norm dayatacak halinin kalmaması.
Emperyalizmin dünyayı deregüle etmesinin (düzensizleştirmesinin) kendisini deregüle etme aşamasına gelmesi.
Yeni normlar koyulabilecek mi? Ortak normlar olacak mı? Pazar piyasa bir norm olmaktan çıkıyor, yeni kapitalizmin normu ne olacak?
Türkiye hangisinin normuna tabi olacak veya hangi yönde evrilecek acaba?
İnsanlığa şiddetin dışında çift veya çok normluluk başka neler getirecek acaba?
