DenizBank, toprağın sağlığı ve verimini artırmak amacıyla, Adana Büyükşehir Belediyesi’ne bir yıl süreyle kompost yığınlarını karıştıran bir makine hibe etti. Benden de kompost ve kompostun tarımda ve bitkisel üretimde kullanımı konusunda bir konuşma yapmam istendi. Çöp olgusu, çöp sorunu ve çöpün geri dönüşümü, özellikle kompost yapım yöntemlerini anlattım. Ayrıca kompost uygulamasının değişik bitkiler üzerine olan katkılarını anlattım.

Bütün kentlerin sorunu olan binlerce tonluk organik kökenli atıkların geri dönüşüm yolu ile üretime kazandırılmaması ciddi bir sorun. Günlük yaklaşık 2000 ton çöpün toplandığı Adana’da, toplanan organik bileşiklerin yeniden geri dönüşüme alınması ekolojik, ekonomik ve toprak sağlığı gibi çok yönlü yarar sağlayacaktır. Özellikle de pazar yeri atıkları, çöpler ve diğer organik bileşiklerin kompostlaştırılması bölge tarımı ve fide, fidan, süs bitkisi yetiştiriciliği açısında önemli katkı sağlayacaktır. Çeşitli organik materyallerin mümkün olan en kısa zaman içerisinde, homojen ve yüksek kaliteli kompost elde etmek üzere işlenmek zorundadır. Kompostlaştırma işleminde “parçalama ve karıştırma” işlemi zorunlu bir işlemdir.  Karıştırma işleminde kullanılacak makine ile üretilecek kompostun daha kısa sürede olgunlaşması sağlanacaktır. Daha ileri tekniklerde kullanılabilir. Eğer çöpler kaynağından ayırt edilirse büyük kentlerin artan sebze-meyve atıkları çöpe gitmeden biyometanizasyon işlemine tabi tutularak biyogaza (metan gazı), arta kalan posalarda kompost gübresine dönüştürülerek ekonomiye kazandırılabilir. Böylece sera gazı salınımı da azaltılmış olur.

Dünyada değişik nitelikteki çöpler ve şehir atıklar zaman zaman çok ciddi çevre ve sağlık sorunu oluşturmaktadırlar. Çevreye duyarlı kesimlerin ve bireylerin etkisi ile insan sağlığını tehdit eder durumdaki atıkların çevreye zarar vermeyecek ve doğaya yeninden kazandırılması çalışmaları son yıllarda hobi olmanın ötesinde felsefi bir yaşam ve bakış açısı olmaya başladı. Kompos toprak ve bitki kalitesi üzerindeki olumlu etkisi ile hem ekolojin sürdürülebilirliği, toprak verimliliği hem de temiz su ve hava için önemli bir toprak iyileştirici materyaldir. 

Kompostun Tarım ve Çevre Üzerine  Ekolojik ve Ekonomik Katkıları

Günümüz iklim değişimleri ile mücadelede çöplerin sıfır sera gazı salınımı ekseninde yönetilmesi yerel yönetimler açısından önemli. Her türlü atığın daha aza sorun ile mümkünse yerinde ayıklanması, biyogaz, elektrik, komposta dönüştürülmesi ekolojiye ve ekonomiye katkı sunabilir. En ucuz ve kolay bir yol olan atıkların kompostlaştrılmasının birçok yararı;   Çöplerin yerinde bilinçli olarak toplanması, ayıklanması, depolanması, kompostlaştırılması ve atıkların yeniden kullanımı bir bütün olarak ele alınmalı.

Kentlerin her türlü çöp, evsel ve pazar atıklarının uygun zemin ortamlarında insan sağlığını tehdit etmeyecek şekilde saklanması önerilebilir.

Sorunun çözümü doğa eksenli yaklaşımlar, iklim değişimlerine yol açmayacak şekilde yönetimler bilinç ve bilgi ile sağlanması olasıdır.

Kompost her türlü organik materyali doğal yolla tekrar biyolojik çevrime dönüştürür.

Her türlü atıklar biyolojik olgunlaştırma yolu ile fitotoksinler ortamdan uzaklaştırılır.

Tarla ve bahçe tarımı hasat sonrası artıklar, budama malzemesi, mutfak atıkları ve çevresel kirliliğe neden olacak organik atıkların kompost yapımı yolu ile üretime yeniden kazandırılır.

Organik atıkların gelişi güzel ayrışarak atmosfere CO2 sera gazı salınımı kompostlaştırma ile azaltılır.

Bitkisel artıkların yakılması gibi hiçbir zaman önerilmeyen bir işlem önlenir.

Kompost yapım işlemi esnasında azot (N), katı organik bileşiklere dönüştürülür. Bu da toprak suyunun kirlenmesini azaltır.

Kompost, toprağın ıslah edilmesi ve bitkiler için besin kaynağı olarak ekolojik açıdan uygun bir materyaldir.

Çevreye bırakılan her türlü bitkisel atık ve çöplerin yaratacağı çevresel kirlilikler ortadan kaldırılır.

Atmosfere salınan organik kökenli atıklardan kaynaklanan karbon emisyonu azaltılarak “sıfır karbon” salımı yaklaşımı ile iklim değişimi ile mücadeleye katkı sunulabilir. 

Ne Yapılmalı?

Her türlü bitki atıkları ve organik kökenli çöpler usulüne uygun olarak toplanmalı ve kompostlaştırılmalı.

Kâğıtların, ped şişelerin, organik atıkların mümkünse yerinde ayrı ayıklanarak uygun şekilde toplanmalı, geri dönüşüme gönderilmeli ve kompostlaştırılmalı.

Atıkların ve çöplerin düzenli toplanması ve tarımda yeniden kullanılması için bütünlüklü bir bakış açısına sahip olmak gerekir.

Çöp, geri dönüşüm, kompostun ekolojik yetiştiricilikte kullanımı sorunu bir yerde eğitim ve bilinç sorunu olup, yurttaşlık bilinci ile doğrudan ilgilidir.

Kompost çalışmalarının yeşil, temiz ve bereketli topraklara sahip Çukurova’ya hayırlı olsun. Bildiğim kadarı ile Seyhan ve Yüreğir Belediyeleri de kompost üretim işlemeleri başlattılar. Bütünlüklü çevre sağlığı için ekolojik yaklaşımlar ve çabalar çok kıymetli. Büyük kentlerin ciddi çevre sorunu olan binlerce ton çöpün komposta dönüştürülmesi çok önemli. Kompost alanı ve ekipmanı hizmeti Çukurova’ya Adana’ya hayırlı olsun.

Sunumun dikkatle ve ilgiyle dinlendiğini gördüm. Bu konuda katkı sunan ve emeği geçen herkese teşekkürler.                                                                                                              

24 Mayıs 2022, Adana