Halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz, dünyada
en sık görülen metabolik bir kemik hastalığı. Öyle ki günümüzde menopoz sonrası
her 4 kadından ve 60 yaş üstü her 8 erkekten birinde görülüyor. Osteoporoz
kemik mikro mimari yapısının bozulması, kemik kitlesinde azalma ve bunlara
bağlı olarak kırık riskinde artışla karakterize bir hastalık. Kemiklerde kırık
oluşuncaya dek ağrıya neden olmadığı için de sinsi hastalık olarak
nitelendiriliyor. Acıbadem
Maslak Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meral
Bayramoğlu üstelik kırıkların hafif bir
düşmeyle veya aniden öne eğilmeyle bile oluşabildiğini belirterek, "Kırıklar
yaşam kalitesini düşüren şiddetli ağrılara yol açabiliyor, sakatlık
oluşturabiliyor, hatta kişinin uzun süre yatağa bağımlı kalmasına bile neden
olabiliyor" diyor. Dolayısıyla osteoporozdan korunmak yaşamsal öneme sahip.
İlerleyen yaş, kadın olmak ve genetik faktörler bu hastalığın değiştirilemeyen
risklerinden. Yaşam ve beslenme alışkanlıklarında yapılan hatalar gibi
değiştirilebilen risk faktörlerine karşı önlem alındığında ise osteoporoz büyük
oranda önlenebiliyor. Peki hangi etkenler kemik sağlığını olumsuz
etkiliyor? Acıbadem
Maslak Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meral
Bayramoğlu osteoporoza yol açan etkenleri anlattı, önemli
önerilerde bulundu.
Hareketsiz bir yaşam sürmek
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meral Bayramoğlu
kemiğin sürekli bir yapım yıkım döngüsü içinde olduğuna dikkat çekerek,
"Buradaki yapımı en çok uyaran etken ise kemiğin üzerine yük binmesi.
Dolayısıyla yürüyüş ve koşu gibi sporları yapan kişilerde osteoporoz gelişme
riski hareketsiz kişilere göre daha az oluyor. Bu nedenle iş gereği uzun süre
masa başında kalması gereken kişilerin her gün düzenli olarak yürüyüş yapmaları
hem kemik hem kalp damar sağlığı açısından faydalı olacaktır" diyor.
Kalsiyumdan eksik beslenmek
Prof. Dr. Meral Bayramoğlu çocukluk ve büyüme dönemi boyunca
vücuda alınan kalsiyumun kemiklerde depolandığını ve bu depolama sürecinin 30
yaşına kadar azalarak devam etiğine işaret ederek şunları söylüyor:
"Dolayısıyla 30 yaşına gelinceye dek besinlerle yeterli miktarda kalsiyum
alınması daha sonraki yaşlarda gelişebilecek osteoporozun önlenmesi için çok
önemli. Sağlıklı kemikler için her yetişkinin günlük 1000 mg kalsiyum alması
öneriliyor. Bu miktar çocuklarda, hamile kadınlarda ve menopoz sonrası
kadınlarda 1200-1500 mg'a kadar çıkabiliyor. En çok bilinen kalsiyum kaynağı
ise süt ve süt ürünleri. Yeşil sebzeler de içeriklerinde kalsiyum
bulunduruyor."
Yetersiz protein almak
Günlük protein ihtiyacı, her bir kilo vücut ağırlığı için 0.8
gram. Ancak diyetteki protein miktarının kemik sağlığı üzerine etkileri biraz
daha karmaşık. Çok düşük protein içerikli beslenmenin kemik kalitesini bozduğu
bilinmekle birlikte, aşırı yüksek protein içeren bir diyetin de, özellikle
kalsiyum alımı yetersizse, osteoporoza neden olabildiği gösterilmiş. Protein,
vitaminler, mineraller, karbonhidrat ile yağların dengeli olarak tüketilmeleri
ise kemik sağlığını olumlu olarak etkiliyor.
Sigara alışkanlığı
Sigara içmenin kemik mineral yoğunluğunu azalttığı bilinen bir
gerçek. Sigaranın bir diğer bilinen etkisi ise kemiklerde kırık iyileşmesini
geciktirmesi. Ancak kemikler üzerindeki bu olumsuz etkilerin tek başına
sigaradan mı kaynaklandığı, yoksa sigara içen kişilerin genellikle sağlıksız
beslendikleri ve daha zayıf bir bağışıklık sistemine sahip oldukları için mi
oluştuğu tartışılıyor.
Güneş ışığından yeterince faydalanmamak
Vücutta alınan kalsiyumun sindirim sisteminden emilmesi için D
vitamini gerekiyor. Günlük ihtiyaç ise 600-800 IU'dir. D vitamini yumurta ve
deniz balıkları gibi yemeklerden sağlanabilirken, en önemli D vitamini kaynağı
ise güneş ışınları. Güneş ışınları ciltten emilerek vücutta karaciğer ve
böbrekte çeşitli işlemlerden geçerek aktif D vitamini halini alıyor.
Kahve tüketimini abartmak
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meral Bayramoğlu
günde 300 mg'den fazla kafein tüketmenin kemik yapımında rol alan hücrelerin
etkinliğini azalttığı uyarısında bulunarak, "Kafein sindirim sisteminden
kalsiyum emilimini azaltmasının yanı sıra böbreklerden de kalsiyum atılımını
arttırıyor. Vücutta kalsiyum miktarı düşünce kemik yapımı gerçekleşemiyor. Bu
nedenle günde 3 fincandan fazla kahve tüketmeyin. Kafeinsiz kahveyi de tercih
etmenizde fayda var" diyor.
Yemeklere fazla tuz serpmek
Aşırı miktarda tuz tüketimi idrarla atılan kalsiyum miktarını
artırarak osteoporoza sebep olabiliyor. Kemiklerde hasar oluşturmasının yanı
sıra birçok sağlık problemine yol açtığı için Dünya Sağlık Örgütü günlük tuz
tüketim miktarının 5 gramı geçmemesi gerektiğine dikkat çekiyor.
