İfral TURGUT

Tarih: 14.12.2025 19:36

UTANMAMAK

Bütçe görüşmeleri sırasında, CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın AKP'nin mülakatsız şekilde işe alım sürecini örnekler vererek eleştirip "Utanmıyor musunuz," diye sordu. AKP   adına söz alan Grup Başkanvekili Özlem Zengin ise, "Evet utanmıyoruz, gurur duyuyoruz yaptığımız işten," dedi.

Şimdi utanmamak üstüne biraz fikir jimnastiği yapalım. Utanmamak insan davranışlarının bir sapması ve göründüğünden fazla derin bir konu. O yüzden sadece satır başlarıyla bir kaç madde sunmaya çalışacağım. Beni anlayacağınızdan eminim:

• Normalde utanç, kişinin kendi davranışlarını bazı erdemlerle karşılaştırması sonucu hissedilir. Utanmamak ise bu erdemlerin zayıflığı veya yokluğu anlamına gelir. Bu durumda kişi, “Bana bir şey olmaz” hissi taşır, Eleştiriyi önemsemez, sosyal normlara karşı duyarsızdır, Yanlış yaptığını bilse bile içsel rahatsızlık yaşamaz. Bu kızarma, geri çekilme, mahcubiyet gibi tepkilerin görülmemesiyle kendini belli eder.
• Bazıları, kültürel, toplumsal veya çevresel nedenlerle utanmazlar. Bunlar muhtemelen, küçük yaşta davranışlarının bir hata olduğuna dair rol modellerinde bir ikaz almamıştır. Çünkü rol modelleri de utanmazdır. Benlik değerleri zedelendiği için utanç duyguları körelmiştir.
• Toplumun “ayıp” saydığı bir şey, bazı kişiler için normal sayılır. Bu durumda “utanmamak” aslında beceri anlamına gelir. Utanç duygusu, insanın “içerideki ahlaki değerlerle” dışarıdaki davranışının karşılaştırmasıyla doğar. Eğer bu iç terazi zayıfsa, utanmazlık güçlenir. 
• İşlenen bir suçun, ya da yanlışın sürekli cezasız kalmasıyla, insan beyni utanmamayı rasyonelleştirir, kendince utanmamayı akla uygun bir şekle dönüştürür. Normal insan, yanlış davranışlarının bir sonuç doğuracağını, o sonucun utanç ve suçluluğa sebep olacağını bilir. Ama sonuç hiç uyarı yaratmaz, toplumsal tepki görmez, hukuki yaptırım yaşanmazsa,   zamanla beyin “yanlış” ile “rahatsızlık” arasındaki bağlantıyı siler, utanmazlık ortadan kalkar.
• Kişi yaptığı yanlışlarla: güç kazanmışsa, statü elde etmişse, para veya çıkar sağlamışsa, kurumsal olarak yaptığı yanlış bir zafer olarak yorumlanır. Üstelik bir de, “Utanmıyoruz, yaptıklarımızla gurur duyuyoruz,” sözü o kurumun üyeleri tarafından çılgınca alkışlanıyorsa, utanmazlık bireysel olmaktan çıkmış, kurumsal olmuş, benimsenmiş demektir. 
• Kişi utanmazlığı bir amaç, bir mücadele, bir kimlik, bir ideolojik duruş uğruna yapıyorsa, mensup olduğu kurumun, “Bu yanlışsa bile kutsal bir yanlış” gerekçesi utancı ortadan kaldırır, yerine gururu koyar, utanmazlık içselleştirilmiş olur

"Evet utanmıyoruz, gurur duyuyoruz yaptığımız işten,” diyen kadın kendi adına değil de, grup başkan vekili olduğu parti adına söz almış ve alkışlanmışsa gerçekten bireysel olarak utanmasına gerek yok. Devam, Özlem.

DİLERİM, SADECE İNSANA MAHSUS BİR ÖZELLİK OLAN UTANMA DUYGUSUNA SAHİP BİR TOPLUMDA YAŞAMAK KISMET OLUR.