Teker kırılınca yol gösteren çok olur derler, tıpkı şimdi ki ülkemiz hali gibi. Ekonomi durmuş, üretim durmuş, faizler coşmuş, tarım bitmiş, ülke her köyünden, kasabasından başlayarak betona gömülmüş, bütün parayı betona yatırmışız, betonla büyürüz sanmışız. Maalesef ki herşeyin yalan olduğu gibi bu da kocaman bir yalanmış, betonla büyünmezmiş, betonla halk kandırılırmış sadece ...
Bu işler ilk Özal’la başladı. İktidara gelince, yaptıkları ilk iş köprüleri satmak, özelleştirmelerin önünü açmak, ülkeyi üretimden koparmak oldu. Ne kadar fabrika varsa, üretim tesisi varsa kapatıp, otoyollar açmak, üst yapıya peyzaj yapmak oldu. Döviz taşımayı serbest bırakıp, yurt dışı çıkışları kolaylaştırdı, millet verilen gazla “çağ atladığını” bile sanmıştı o zamanlarda. Tıpkı şimdi “dünya lideri” olduğunu düşündüğü gibi.
Belediyeler eliyle, yeni imar alanları yaratıp, modern kentler yaratıyorum safsatasıyla betonlaşmanın önünü açtılar. Kentler sağlanan, tuzak ucuz kredilerle alabildiğine büyümeye başladı, görece olarak yapılan yeni yapılar, eskilerinden daha güzeldi, daha albeniliydi elbette. Yatırım denince akla konut almak, konut biriktirmek geldi akıllara.
Mevcut müteahhitlik sektörünün ve bankacılık sisteminin yetersiz sermaye eksikliğinden kaynaklı, kooperatifçilik dahi özendirildi, inşaat sektörünün önünü açıp betonlaşmaya yelken açmak için.
Adana’lılar o dönemleri iyi hatırlar, “Yeni Adana” safsatasının politikada sağladığı rantı, ve daha sonrasında da aslında yeni olanın, eskinin büyük bir tekrarından ibaret bir kandırmaca olduğunu, nasıl saçma sapan, düzensiz, plansız bir kentte yaşadıklarını fark etmeleri on yllar aldı. O zaman ki belediye başkanı, yeni imar alanları açıp, arsaları da sudan ucuz hale getirtiğinde, betonlaşma son sürat ülkenin en temel sektörü oldu, herşeyden daha fazla çimento fabrikaları arttı memlekette.
***
Betona dayalı büyüme bir kalkınma modeli değildir. Karın doyurma modelidir.
Üretimden koparılan ülkenin, kendi halinde, kendi içinde “büyüdük” oyunları oynamasıdır. Oysa bilinen şu ki, büyümekle, “kalkınmak” aynı şey değil. Büyüyen sadece beton alanlarımız, onun da ömrü 60-70 yıl zaten. Şimdiler de tanık oluyoruz, kentsel dönüşümde yıkılan evlerin, daha 30 yıl geçmeden, ne kadar plansız, ne kadar kötü planlandığını, baştan savma, estetikten yoksun yapıldığını.
Yeni imar alanları açmak, bizim gibi geri kalmış ülkelerde güne kurtarmaktır. Günü kurtarırken geleceğine set çekmektir, geleceğini yok etmektir. Tarım alanlarını yok edip, saçma sapan binalar dikmek, gelecek nesilleri birer “betona sıkışmış” açlığa mahkum nesiller haline getirmektir.
“İmar-beton-bankacılık” üçlemesi, yeni dünyanın bize sunduğu “sömürü reçetesi”dir. Ucuz arsa, görece ucuz kredi ile ülkenin kaynakları betona bağlanıp, her 10 yılda çıkacağı bilinen krizlerde “keriz silkelenmesi”nden başka birşey değildir beton.
Önümüzde yeni belediye seçimleri var. Belediyelerin rant kapısı gördükleri, imar ve imar düzenlemeleri çok özenle titizlikle takip edilmesi gereken konulardır. Ülkesini seven, sevdiğini iddia eden, söyleyen herkesin belediyelerin artık yeni imar alanları açmasını engellemeleri gerekir. Ülkenin mevcut hali, nüfus artış hızında ki yavaşlama da dikkate alındığında, artık mevcut alanlar yeterlidir. Kaldı ki, mevcut binalar, yerinde dönüşüm rojelerinde 1 daire yerine 2 daire yapıp pekala satabiliyorlarken, yeni arsalara artık ihtiyaç kalmamıştır. Ülke arsaya doymuştur. Yeni imar rezerv alanları açmayı bırakın, çalışması tamamlanmamış alanları dahi tarla olarak üretimde tutmak gerek. Ucuz arsanın dönüşü, pahalı krizler, üretmeyen dışa bağımlı bir ülke olmaktır. 83’lerde başlayan betonla yolculuğumuz, bize rüya gibi pazarlansa da, bir kabus olduğu sanıyorum artık anlaşılmıştır. Betondan çıkıp, üretime geçelim. Bilime yatırım yapalım, eğitimi adam edelim, geleceğimizi başka türlü kurtaramayız.
