Ortaokul yıllarımdan beri düzenli gazete okurum. Uzun yıllar günde üç gazete okudum. Havuz medyası, yalaka gazeteciler ve özellikle tüpçünün gazete patronu olmasından sonra sadece bir gazete okur oldum. Gazeteciler çok büyük ve saygın insanlardır gözümde. Ama gazeteciler; gazetelerde yazısı çıkanlar değil. Gazetecilik etik ilkelerine sahip olanlar.
Gazetecilik Etik İlkeleri Küresel Bildirisi, 12 Haziran 2019’da Tunus’ta Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) 30. Kongresi’nde kabul edilmiştir. 1954 tarihli IFJ Gazetecilik Prensipleri Deklarasyonu’nu (Bordeaux Deklarasyonu) tamamlayıcı niteliktedir. Bildiri, uluslararası yasalara, Uluslararası İnsan Hakları Beyannamesi’ne dayanmaktadır.
Uluslararası İnsan Hakları Beyannamesi’nin 19. maddesinde belirtilen bilgi ve fikre erişim hakkı, gazetecinin görevinin temelini oluşturur….Temel ilkeleri özetleyerek sunuyorum.
1. Gazetecinin ilk görevi, hakikate ve toplumun bilgiye erişim hakkına riayet etmektir.
2. Gazeteci bu görevi yerine getirirken dürüstçe haber toplama ve yayımlama özgürlüğü ile adil yorum ve eleştiri hakkını her zaman savunmalıdır.
3. Gazeteci, yalnızca kaynağını bildiği gerçekler doğrultusunda haber yapmalıdır. Kritik bilgileri saklamamalı ve belgeleri çarpıtmamalıdır.
4. Gazeteci; bilgi, belge, veri veya görsel toplamak için yalnızca hakkaniyetli yöntemlere başvurmalı ve karşısındakine bir gazeteci olduğunu her zaman söylemelidir. Kamu yararının üstün geldiği, başka bir şekilde toplanması imkânsız olan bilgilerin elde edilmesi durumu haricinde gizlice ses ve görüntü kaydı yapmaktan kaçınmalıdır.
5. Aciliyet veya hız kaygısı, bilgi ve kaynakların doğrulanmasının ve cevap hakkının önüne geçmemelidir.
6. Gazeteci, yayımlanmasından sonra hatalı olduğu ortaya çıkan bilgileri hızlı, açık, eksiksiz ve şeffaf bir biçimde düzeltmelidir.
7. Gazetecilere gizli olarak verilen bilgilerin kaynağı, mesleki sır olarak tutulmalıdır.
8. Gazeteci, mahremiyete saygılı olmalıdır. Adı geçen ve/veya temsil edilen kişilerin haysiyetine saygı göstermeli, görüşülen kişilere aralarındaki konuşmanın/aktarılan bilgilerin yayımlanma ihtimalini bildirmelidir.
9. Gazeteci, bilgi veya görüşlerin yayılmasının nefret ve önyargıya yol açmayacağından emin olmalı; toplumsal, bölgesel veya etnik köken ile ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, dil, din, engellilik, siyasi görüş ve başka sebeplerle yapılan ayrımcılığı yaymamak için azami çaba göstermelidir.
10. Gazetecinin şu durumlarda mesleği ciddi oranda suistimal ettiği değerlendirilir:
11. Gazeteci, polis ya da diğer güvenlik güçlerine yardımcı olma görevi taşımaktan kaçınmalıdır.
12. Gazeteci, meslektaşlarıyla dayanışma hâlinde olmalı, fakat kendi araştırma özgürlüğü, bilgilendirme görevi ile eleştiri, yorum, hiciv ve editöryal seçim haklarından feragat etmemelidir.
13. Gazeteci, basın özgürlüğünü başka hiçbir amaca alet etmemeli ve yaydığı ya da yaymadığı bilgi sayesinde haksız bir avantaj, ya da kişisel fayda elde etmekten kaçınmalıdır.
14. …
15. Gazeteci unvanına layık olanlar, yukarıda belirtilen ilkelere sadık kalmayı görev bilir.
16. Gazeteciler, her ülkenin genel hukuk kuralları çerçevesinde, meslek ahlâkıyla ilgili konularda -hükûmetlerin ya da diğer güçlerin her türlü müdahalesini reddederek- kamuya açık bağımsız özdenetim organlarının yargı yetkisini tanır.
BÜTÜN BU NİTELİKLERİ TAŞIYAN GAZETECİ, GERÇEK GAZETECİ, İNSAN VE ADAMDIR.
