Asıl adı Mehmed Sait’tir. Lakabı “DevletKedhüdası”dır. Zeki, erk sahibiydi, mağrurdu, hırslıydı, ikiyüzlüydü, insafsızdı, kindardı. Af nedir bilmiyor, hiç kimseye acımıyor, herkesi menfaati için feda etmekten zerre kadar pişmanlık duymuyordu.
Eminönü Çakmakçılar Yokuşu’nda üç gün içinde Tepedelenli Ali Paşa, Ermeni kuyumcu Gaspar Efendi ve oğlu ile Andıra Voyvodası Reşit Ağa’nın cesetleri asılı bulundu. Astıran Halet Efendi idi..
Reşit Ağa asılırken, bir ihtiyar, “Reşit Ağa daha çok genç,” deyince; “O genç asmayın bu yaşlı asmayın. Yok be, her zaman asacak bir orta yaşlıyı nereden bulacağız,” diye adamı azarladı
Doğru dürüst bir eğitimi yoktu. Devlet hizmetine şeyhülislamın torpiliyle girmişti. Ama yükselmesine kimse mani olamadı kazandı. Gözü yükseklerdeydi. Önü açıktı. Zekası parlak, hırsı sınırsızdı. Napolyon zamanında Paris’e elçi bile oldu.
Fransızlar adamdan kuşkulandılar “İngilizlere ajanlık yapıyor” diyerek ihbar ettiler. görevden alındı, Kütahya’ya sürgüne gönderildi. Bir sene sonra Sultan İkinci Mahmut onu affetti. Artık Hünkarın gizli danışmanlarındandı. Sır küpüydü.
Bağdat’ta, Vali Hüseyin Paşa’dan kaynaklı bir karışıklık çıktı. “Bu meseleyi çözse çözse Halet Efendi çözer,” dediler. O da çözdü. Musul’a gitti, Kürt aşiretleriyle anlaştı. Birkaç önemsiz cinayetten sonra ortalık yatıştı
Halk arasındaki adı “Devlet Kahyası” idi. Padişah bile ondan çekiniyordu. Saray çevresinde onun hakkında söz edenler canını kaybetmezse, Derhal Fizan’a sürülür anında itibarsızlaştırıldı..
Tam bir kumpasçıydı. İstemediği bürokrat, anında kendini zındık, darbeci, uçkuru gevşek, kafir damgası yerdi. Sırtını Yeniçerilere dayamıştı. Ocağın ileri gelenlerine rüşvetler vererek, onları istediği gibi kullanıyordu. İkinci Mahmud Yeniçeri Ocağını ortadan kaldırmaya bu yüzden çalışıyordu.
Önceleri Batılılaşma hareketleri karşısındayken, an geldi koyu bir Avrupa taraftarı kesildi, menfaatine ters düşünce de Batıcıları din düşmanı, dış güçlerin maşası, Hıristiyan sever, katli vacip kişiler ilan etti.
Ama dünyada sonu gelmeyen zalim yoktu ki. Akl-ı selim sahibi devlet adamları Padişaha devlette ıslahat yapmak istiyorsa Halet Efendi gibi adamları çevresinden uzaklaştırması gerektiğini söylediler. Zaten padişahın kulağına bir sürü şey geliyordu. Artık çizgiyi aşmıştı.
Bursa’ya sürüldü. Mevleviydi. Konya’ya gönderilmesini istedi. Gitti de. Ardından da Padişahın ölüm fermanı geldi. Cellat kellesini bir torba içinde İstanbul’a getirdi.
Kesik başını görmek için, halk saraya koştu. Eşi kesik başı büyük bir paraya satın aldı. Bedeni Konya’da bir mezara kondu; kellesi Galata Mevlevihanesinin bahçesine gömüldü.
HALK RAHATLAMIŞTI. AMA YİNE DE BİR KUŞKULARI VARDI. DEDİLER Kİ,
“NE KENDİ EYLEDİ RAHAT NE HALKA VERDİ HUZUR
YIKILDI GİTTİ CİHANDAN, DAYANSIN EHL-İ KUBÛR!..
(Ehl-i kubur :Mezardakiler.)
Tüm ifadeler:
30Yaşar Ateşoğlu ve 29 diğer kişi
