Adana Barosu ve İnşaat Mühendisler Odası (İMO) Adana Şubesi’nin ortaklaşa düzenlediği 'Kentsel Dönüşümde Barınma Hakkı ve Hukuksal Süreç' konulu panel ve forum yapıldı.
Seyhan Belediyesi Yaşar Kemal Konferans Salonundaki panelde konuşanda Adana Baro Başkanı Av. Mengücek Gazi Çıtırık, kentsel dönüşümün tarihsel sürecini, bugüne kadar uygulanan ve gelinen durumu değerlendirdi. Çıtırık şöyle konuştu:
“Ülkemizde ve Dünyada kentler, ekonomik sebepler, aşırı nüfus yığılmaları, göç olgusu, sosyal gelişimdeki yetersizlik, yanlış yerleşim yeri seçimleri ve doğal afetler gibi nedenlerle, yenileme, dönüşüm, iyileştirme ve yeniden yerleştirmeye yönelik proje ve uygulamalara ihtiyaç duyulduğunu belirten Av. Çıtırık, “Sadece mekansal bir dönüşüm değil aynı zamanda sosyal ve kültürel gelişim sağlanması için de çalışmalar yapılmaktadır.
Merkezi ve yerel yöneticiler, kentsel dönüşümü, kent yaşamının iyileştirilmesi, yurttaşın depreme dayanaklı ve sağlıklı konutlarla yaşayabileceği vaatlerle birlikte dile getirilmektedirler. Kentsel gelişmenin amaçlarını içeren ve bununla birlikte iyileştirme ve yeniden canlandırmanın sürekliliğini de savunan korumacı bir planlama yaklaşımı olarak kentsel dönüşüm tanımlandığı gibi, ayrıca değişime uğrayan bir bölgenin veya bozulma çökme gösteren kentsel alanın sosyal, ekonomik, fiziksel koşullarına kalıcı bir iyileştirme arayışı içinde olan ve kentsel sorunlara çözüm bulmaya çalışan kapsamlı, bütüncül bir eylemler dizisi olarak da kentsel dönüşüm dile getirilebilir”
Av. Çıtırık, kentsel dönüşüm, fiziksel, tasarım, sosyal, ekonomik, yasal ve yönetsel boyutlarıyla ele alınması gerektiğini ifade ederek, “Ülkemizde ve Dünyada sanayileşme sürecinde ve büyüme politikalarıyla ortaya çıkan yetersiz altyapı, sağlıksız kentsel çevre, sosyal ve ekonomik açıdan yaşanan sorunlara çözüm üretilmesi amacıyla yapılı çevrenin yıkılarak yeniden inşa edilmesine yönelik müdahaleler şeklinde atılan adımlar, 2. Dünya Savaşı sonrasında kentlerin yeniden imarı bağlamında konutların fiziksel onarımları üzerine odaklanan kentsel dönüşüm politikaları 1960’lı yıllardan itibaren ekonomik alanda gelişim ve istihdamın arttırılmasına yönelik bir araç olarak kullanılmış, sosyal, ekonomik, fiziksel açıdan niteliklerini yitirmiş konut bölgeleri, kent içinde kalan liman, sanayi bölgeleri ve yıpranan , eskiyen kent merkezlerinin yeniden geliştirilmesine dönük olarak yapılmıştır” diye konuştu.
“KAMU YARARI GÖZETİLMELİDİR”
Anayasanın 56 . maddesinin “ herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğunu, çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, devletin ve vatandaşların ödevidir. Devlet, herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içerisinde sürdürmesini sağlamakla yükümlüdür.” Anayasanın 57. Maddesinin de: “Devletin şehirlerin özelliklelerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alacağını , ayrıca toplu konur teşebbüslerini destekleyeceği” şeklinde düzenlediğini anımsatan Av. Çıtırık, ”Sağlıklı ve yaşanabilir bir kentsel çevre oluşturulabilmesi için kent planlama disiplini içerisinde geliştirilmiş olan tüm planlama ilke ve kuralları , planlama disiplinin bir parçası olan kentsel dönüşüm uygulamaları açısından vazgeçilmelidir. Bu nedenle kentsel dönüşümde kamu yararı ilkesi ve planlama ilkelerine ayrımsız şekilde uyulmalıdır” dedi.
Av. Çıtırık, kentsel dönüşüme konu edilen alanlar ve yapılar açısından tüm tarihsel birikimi ve kültürel zenginliği ortadan kaldıracak yıkım ve yeniden yapma dışındaki seçeneklerin, koruma, yenileme, iyileştirme, güçlendirme ve canlandırma seçeneklerinin öncelikle araştırılması ve tartışılması gerektiğini vurguladı.
Projelerin, temelde rant artışını değil can güvenliğinin sağlanmasını ve yaşam düzeyinin yükseltilmesini amaçlamasının daha doğru olduğunu belirten Av. Çıtırık, “ Kentsel dönüşüm projeleri ayrıcalıklı imar hakkı sağlama aracı olarak kullanılmamalıdır. Bu kapsamda güçlü, etkin kamusal yapı denetim sistemi yaşama geçirilmeli, uygulama sonucunda eğer bir rant artışı ortaya çıkıyorsa doğrudan kamuya kazandırılmalıdır.
Projelerin uygulanması hiçbir koşulda yaşayanlar açısından sosyal bir yıkıma neden olmamalıdır. Konut dokunulmazlığı ve barınma hakkı ilkeleri kiracıları da kapsayacak şekilde kamusal güvence altına alınmalıdır. Barınma hakkı sadece mülkiyet belgesine indirgenmemeli, sağlıklı bir yaşam çevresi içerisinde, çağdaş, yaşanabilir bir konut hakkı olarak kabul edilmelidir” dedi
“TOPLUMSAL YAŞAM VE KÜLTÜREL DEĞER”
“Projelere doğrudan kamusal kaynak aktarımı yapılmalı” diyen Av. Çıtırık, şöyle konuştu:
“Dönüşüm projelerinden etkilenen tüm kesimlere ayrımsız bir biçimde projenin başlangıcından sonuçlamasına kadar güvenli ve sağlıklı yaşam olanaklarına sahip geçici iskan fırsatları yaratılmalı ya da günün koşullarına uygu kira yardımları yapılmalıdır.
Dönüşüm projeleri; yerel kimliği ortadan kaldıran tek tip mekan üretimine neden olmamalı, kentsel mekanı parçalayan ve ayrıştıran uygulamalara son verilerek , yerelin özellikleri ve özgürlükleri korunmalı, toplumsal yaşam ve kültürel değerler dikkate alınmalıdır.
Dönüşüm projeleri hiçbir koşulda doğal, tarihi ve kültürel değerlere zarar vermemeli, ormanlar, meralar, avlak alanlar, kıyılar ve tarım alanları gibi doğal varlıklar yapılanma dışında tutularak korunmalıdır.
Proje sürecinin her aşaması hesap verilebilir ve şeffaf olması sağlanmalı, projeden etkilenen toplumsal kesimler bilgiye kolayca erişebilmeli, proje alanlarının belirlenmesinde ve uygulamanın her aşamasında meslek odalarımızın , demokratik kitle örgütlerinin ve üniversitelerin görüş ve önerileri alınmalıdır.”
Adana Barosu ve İMO Adana Şubesi ortak etkinliği olan panelde, kentsel dönüşümle ilgili çalışmalar yürüten Avukat Can Atalay ve Avukat Ali Rıza Elgezdi konuyla ilgili anlatımlarının ardından forum bölümünde vatandaşların sorularına yanıt verildi.
Panelin moderatörlüğü Şube Başkanı H. Çağdaş Kaya yaptı.
