Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası ve Adana Barosu’nun birlikte düzenlediği “Kentsel Dönüşümde Barınma Hakkı ve Hukuksal Süreç” konulu panelde Adana’daki kentsel dönüşüm enine boyuna irdelendi.
Seyhan Belediyesi Yaşar kemal Kültür Merkezi’nde İMO Adana Şube Başkanı H. Çağdaş Kaya’nın moderatörlüğünde gerçekleşen panel-foruma konuşmacı olarak Sosyal Haklar Derneği Başkanı Av. Can Atalay ile Ataşehir Belediyesi Hukuk Danışmanı Av. Ali Rıza İlgezdi katıldı.
ÇITIRIK, ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİ SIRALADI
Panelin açış konuşmasını yapan Adana Baro Başkanı Av. Mengücek Gazi Çıtırık, kentsel dönüşümde kamu yararı ilkesi ve planlama ilkelerine ayrımsız şekilde uyulması gerektiğini söyledi. Projelerin uygulanması hiçbir koşulda yaşayanlar açısından sosyal bir yıkıma neden olmaması gerektiğine işaret eden Çıtırık şunları söyledi: “Barınma hakkı sadece mülkiyet belgesine indirgenmemeli, sağlıklı bir yaşam çevresi içerisinde, çağdaş, yaşanabilir bir konut hakkı olarak kabul edilmelidir. Dönüşüm projeleri; yerel kimliği ortadan kaldıran tek tip mekan üretimine neden olmamalı, kentsel mekanı parçalayan ve ayrıştıran uygulamalara son verilerek, yerelin özellikleri ve özgürlükleri korunmalı, toplumsal yaşam ve kültürel değerler dikkate alınmalıdır.
Proje sürecinin her aşaması hesap verilebilir ve şeffaf olması sağlanmalı, projeden etkilenen toplumsal kesimler bilgiye kolayca erişebilmeli, proje alanlarının belirlenmesinde ve uygulamanın her aşamasında meslek odalarımızın, demokratik kitle örgütlerinin ve üniversitelerin görüş ve önerileri alınmalıdır.”
20 YIL SÜRECEĞİ BELİRTİLİYOR
İMO Adana Şube Başkanı H. Çağdaş Kaya da kentsel dönüşümün; odağında insan olması nedeniyle, tip projelerle yapılmış çağdışı binalarla değil, modern binalarla, altyapısıyla, ulaşımıyla, yeşil alanlarıyla, kısaca her türlü sosyal donatı alanlarıyla, engelsiz bir yaşam mantığıyla yapılması gerektiğini vurguladı.
Ancak ülkemizdeki uygulamalara bakıldığında, maalesef bu anlayışın çok uzağında hareket edildiğini vurgulayan Kaya, “Ülkemizdeki kentsel dönüşüm projelerini değerlendirdiğimizde, yürütülen uygulamaların, mahalle sakinlerinin itirazlarının görmezden gelindiği, seçeneklerin vatandaşlara dayatmayla sunulduğu, projelendirme aşamalarında mahalle halkının ekonomik olanakları ve sosyal koşullarının değerlendirmeye alınmadığı, vatandaşlar açısından kabul edilemez adaletsizliklere neden olduğunu görmekteyiz. Bu adaletsizliği ortaya çıkaran aslında, kentsel dönüşümün, kente yapılan yatırımların, bir sermaye aracı olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır” diye konuştu.
ADANA’DA 33 PROJE ALANI VAR
Adana Büyükşehir Belediyesi sorumluluğunda 7, Yüreğir Belediyesi sorumluluğunda 12, Seyhan Belediyesi sorumluluğunda 7, Çukurova Belediyesi sorumluluğunda 2, Sarıçam Belediyesi sorumluluğunda 1, Ceyhan Belediyesi sorumluluğunda 3 ve Kozan Belediyesi sorumluluğunda 1 olmak üzere Adana’da toplam 33 proje alanı bulunduğunu söyleyen Kaya, şu ifadelere yer verdi: “Bu sayının giderek artacağı bellidir. Bu proje alanları şimdiden 1600 hektarın üzerindedir. Bu alanlardaki kentsel dönüşüm projelerinde, sunulan seçenekleri kabul etmedikleri için ve bu seçenekleri karşılayacak olanaklara sahip olamadıkları için
istanbul hurdacı insanları iradeleri dışında, mahallelerinden ayrılmak zorunda bırakmak asla kabul edilemez. Aynı zamanda mahallelilerin yaşam biçimini tamamen değiştirecek olan kentsel dönüşüm projelerinde, düşüncelerini almak, itirazlarını göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Mahalle sakinlerinin ve bizlerin istediği budur. Mesleki ve kamusal sorumluluk taşıyan Odamız; adil, hakkaniyetli bir kent yaşamının savunucusu olmaya devam edecektir.”
“VATANDAŞ BİRBİRİNİN ELİNİ BIRAKMAMALI”
İMO’nun ve Adana Barosu’nun önemli bir panel gerçekleştirme yaklaşımının hakkının teslim edilmesi gerektiğini vurgulayan Av. Can Atalay ise, “Hukuki ve toplumsal meselenin zorluğuyla, ağır bir durumla karşı karşıyayız. Kentsel dönüşüm kavramı çok fazla kullanılıyor. 2000’li yılların başında Kentsel Dönüşüm Kanun Tasarısı gündeme geldi fakat aynı hızla geri çekildi. Binlerce, on binlerce maddeyi kapsayan mevzuatın tümüne kentsel dönüşüm denilerek yalan söylenmektedir” dedi.
Bu konularla ilgili çalışmalardaki amaçlarının insanların hakkının, hukukunun üzerine yeni haklar eklemek olduğuna işaret eden Atalay, şunları söyledi: “Kentsel dönüşüm kavramı mevzuatta tanımlı değilse açık bir göz boyamadır ve kandırmacadır. Adana’da yapılmak istenen şey kentsel yenileme, sağlıklaştırma mıdır, yoksa sürgün müdür, el koyma mıdır? Bütün bunların gerekçesi 1999 İstanbul depremidir. Depremden sonra kent mekanının tıpkı kırlar gibi ranta açılması gündeme gelmiştir. Depremden sonra kentsel dönüşüm adıyla vatandaşın gözü boyanmaktadır.
Deprem ya da başka bir afet riski şu anda kapınızı çalan kentsel dönüşüm uygulamasının gerekçesi değildir, olamaz. Adana havzası gibi sulak bölgede parsel bazında yapılaşma, ‘kentsel dönüşüm’ başka yeni afetlere kapı açacaktır. İlçe ve Büyükşehir Belediyeleri, stratejik planlarında, kamulaştırmalarda vatandaşa danışmak durumundadır. Aksi halde vatandaşın dava açma hakkı vardır ve iptal kararı alabilir. Türkiye’de birçok bölgede acele kamulaştırma kararı alındı. Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin merkezi bütçesinde tüm alanları kamulaştıracak bir para yoktur. Ancak Adana’da olduğu gibi ülkenin birçok yerinde vatandaşlar kamulaştırma tehdidiyle karşı karşıya bırakılmaktadır. Kendi davanızdan ve birbirinizin elini tutmaktan vazgeçmeyin. Vatandaşlar, neye karşı hangi süre içerisinde dava açması gerektiği başta olmak üzere dilekçe hakkını nasıl kullanacağına ilişkin Adana Barosu’ndan destek talep etmelidir.”
AV. İLGEZDİ, ÖRGÜTLÜLÜĞE ÇAĞIRDI
Av. Ali Rıza İlgezdi de Adanalıların sorunlarıyla ilgilenen İMO ve Adana Barosu olduğu için vatandaşları şanslı gördü. Başka kentlerde bu şekilde vatandaşla ilgili çok fazla kurum olmadığını ifade eden İlgezdi, “Türkiye’de toplam müteahhit karneli kişi sayısı 280 bin. 280 bin müteahhidin en büyüğü devlet. Devlet müteahhitlik ruhunu ortaya koymak adına ‘Kentsel Dönüşüm Yasası’ çıkardı. Bu yasanın ruhu doğru, yazım dili, maddeleştirmesi, uygulaması yanlış. Bir yasa 2009’da çıktı ancak defalarca değişti. Bu yanlışlar öyle bir hale geldi ki hallaç pamuğuna döndü” dedi.
Kentsel dönüşümde vatandaşların hakkını savunurken dirençli olması gereğine değinen İlgezdi, şöyle konuştu: “İnsanlar bunu çıkar mekanizması haline dönüştürmeden, ortaya çıkarılacak şehir rantından bütün herkesin hakkı kadar alabilmesi için ortak mücadele dili geliştirmek zorundadır. Vatandaşlar kentsel dönüşüm kararlarında örgütlü olmalı. Süreci doğru götüreceksek, çözüme kavuşturacaksak kentsel yenileme bölgesinde bulunan insanlar bir araya gelecek ve birbirini dinleyerek tespit yapacak. Sorunun ne olduğunu ortaya koyduktan sonra çözüm üretmek kolay olacak.”
BÜYÜK İLGİ
Panele kentsel dönüşüm kararı alınan mahallelerden çok sayıda vatandaş katıldı ve forum bölümünde vatandaşlar sorunlarını dile getirdi, akıllarında kalan soru işaretlerine yanıt aradı. Dile getirdiklerinden vatandaşların kentsel dönüşüm konusunda oldukça sıkıntılı oldukları görüldü. Toplantıya Seyhan Belediye Başkan Yardımcıları Türkan Eşli, Ulaş Toros, Seyhan ve Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Ulaş Çetinkaya, CHP Seyhan İlçe Başkanı Abeydullah Kolcu, DİSK Çukurova Bölge Temsilcisi Hüseyin Yaşar Gündoğdu, Seyhan Kent Konseyi Başkanı Haşmet Biçer, TMMOB Adana İKK Sekreteri Ali Kuzu ve TMMOB’ye bağlı Odaların Adana şube başkanları, üyeleri ve çok sayıda davetli katıldı.
