Bakanlar ve bürokratlar, kamuoyuna açıklama yaparken “Cumhurbaşkanımızın himayesinde” bu hizmetleri yapıyoruz diye söze başlıyorlar. Bu Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’nden bu yana resmi bir belirlenim olmamakla birlikte neredeyse standart bir kalıba dönüşmüş bulunuyor. Zaten mevcut Cumhurbaşkanı yürütme sistemi de zaten böyle bir hiyerarşi içeriyor.
Bugünlerde 2026 bütçe görüşmeleri en yoğun Meclis faaliyetini oluşturuyor, ülkenin gelecek yılı buna göre yürüyecek.
Bugün MEB bütçesi ile ilgili ön raporlara yansımış gelecek yıla dair yapılacaklar ve mevcut performans göstergelerinden hareket ederek sadece okul dışında kalanlara dair bir analiz ve değerlendirme yapacağım.
Okul dışında kalmanın ölçüsü nedir? Kaç milyon öğrenci okul dışında?
MEB maalesef elindeki verilerin bir kısmını rapor ve istatistiklerinde açık bir şekilde vermiyor. Bunlar arasında devamsızlar, MESEM’de olup okul çağ yaşında (4-17) olanlar yine açık okullara kayıtlı olup çağ nüfusunda olanlar, öğrencilerin şube büyüklüğüne göre dağılımları vb.
Bunlar açık sayılarla olmasa da bazı performans göstergeleri olarak, sadece oransal anlamda bütçe raporuna yansımış bulunuyor.
Şimdi bunlar üzerinden bir tablo oluşturmaya çalışacağım.
Burada öncelikle OKUL DIŞI KALAN SAYISININ nasıl HESAPLANDIĞINI açıklayalım.
1- Tek yaş net okullaşma verilerinden okul dışında kalanlar, 2- Açık okullarda kayıtlı zorunlu eğitim yaşındakiler, 3-MESEM Çıraklık’ta haftanın en az 4 günü iş yerinde olmak zorunda olanlar, 4- Okula eğitim öğretim yılı 20 gün ve fazla devam etmeyenler.
Bu hesaplamanın veri tabanını MEB istatistikleri, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü raporları, bütçe ön raporları, TÜİK tek yaş nüfus bilgileri, Göç İdaresi verileri, MESEM verileri oluşturmaktadır -hesaplamalar bu veriler dikkate alınarak yapılmıştır-.
*A. Gümüş tarafından 2026 bütçe görüşmeleri ön raporu, MEB istatistikleri, Hayat Boyu Eğitim Müdürlüğü raporu ve TÜİK çağ nüfus bilgileri dikkate alınarak hesaplanmıştır.
**Yabancılardan ne kadar devamsız olduğu bilinmiyor, yabancı devamsızlık dahil edilememiştir. Bununla sayı daha da yükselir.
Okula hiç kaydı olmayanlar tek yaş net okullaşma oranlarından çıkarılmaktadır. Bütçe ön raporlarına da yansıdığı üzere, yüzde 100 net okullaşma hedefine ulaşılamamıştır. Hatta ortaöğretimde yüzde 95’ler de yakalanamamıştır. Sonuçta yabancılarla birlikte 6-17 yaş grubunda 2 milyon 12 bin 311 öğrenci kayıt dışı bulunmaktadır. Zorunlu eğitim yaşında 390 bin 383 çocuk açık okullarda kayıtlıdır. MESEM-Çıraklık’ta 506 bin 608 çocuk haftada en az 4 gün iş yerinde çalışmaktadır. İlkokuldan ortaöğretim sonuna 3 milyon 142 bin 613 öğrenci devamsız durumdadır ki okul öncesi devamsızlık ve yabancı devamsızlıklar da bu sayılara dahil değildir.
Böylece 4-17 yaş grubunda en az 6 milyon 51 bin 915 öğrenci okul dışında bulunmaktadır. Bunlara okul öncesi devamsızlar ve yabancı devamsızlar eklenirse bu sayının da üzerine çıkacaktır.
ABİDE, PISA, TIMSS, PIRLS: Himayelerinde başarısızlık durumu (en alt iki seviye) yüzde 30’ları geçiyor
ABİDE 10 araştırmasının ilk uygulaması 2024 yılı nisan ve mayıs ayları içerisinde gerçekleştirilmiştir.
PISA üçer yıllık döngüler halinde uygulanan araştırmanın sonuçları uluslararası merkez tarafından açıklanmaktadır, en son 2022’de yapılmıştır.
Son TIMSS araştırması 2023 yılında gerçekleştirilmiştir.
PIRLS beşer yıllık döngüler halinde uygulanan araştırmaya ülkemiz ilk kez 2001 yılında ve sonrasında ise 2021 yılında katılmıştır.
Tüm bu başarı/performans sınavlarında öğrencilerin üçte biri en alt seviyelerde (alt iki basamakta) kalmaktadır.
Başarısızlığın İtirafı
Sözü uzatmadan toparlarsak, kısaca bütçe ve diğer istatistikler iyi okunursa, tüm bu göstergeler çok büyük bir başarısızlığın itirafı durumundadır.
Ayrıca eğitimin niteliği ve ideolojik boyutu da ayrı bir sorun yumağına dönüşmüştür, çağın ve geleceğin gelişimlerinden kopmuş durumdadır.
Kısaca ifade edersek eğitimin amacı nitelikli eğitim, nitelikli/kişilikli insan, nitelikli toplum, nitelikli bir doğa ve dünya olmalıdır. MEB ve ülke bir an önce aklını başına devşirmelidir.
