Afet derinleşerek sürüyor. Okul ve üniversiteler dağılmış bulunuyor. Seçim kavgaları büyüyor. Bu acıları bir daha böyle yaşamak istemiyorsak daha temeldeki, daha açık ve doğrudan sormalıyız. Afetle üretim ve mübadele biçimleri, siyaset, bilim, mühendislik, hukuk, yargı, seçim arasında nasıl bir ilişki var acaba?
AFET PRATİĞİ VE TEORİSİ: DEPREM ÖNCESİ, ANI, SONRASI RANT, TALAN VE YAĞMACILIK
Her bilimin en azından 1- Bir konu (yaşananlar) alanı ve 2- Yöntemi varsa, konusuyla ilgili yöntemli 3- Olgu betimlemesi, 4- Anlama, açıklama ve teorisini yapma amacı, 5- Uygulamaya yönelik çıkarımlar, mühendislik çıkarımları yapma amacı, 6- Uygulama/eylemi düzeltme amacı varsa; afet bir yaşanan ise, afetin verisi nelerdir, nasıl anlaşılıp açıklanabilir, ne tür dersler çıkarılabilir, bu dersler uygulamaya nasıl geçirilebilir?
Deprem ve afet pratiğinin, bu yaşananların, afetin araştırma/görme yol/ yöntemi/ metodolojisi, afetin teorisi nedir veya ne olmalıdır? Fen bilimlerine, sosyal bilimlere, antropolojiye, sosyolojiye, demografyaya, tarihe, tıbba, eğitim bilime, sosyal psikologa, psikologa, siyaset bilime, mühendisliklere, hukuka, yargıya, yurttaşa yöntemsel, kuramsal, ahlaki ve yasal olarak ne düşer, daha doğrusu tüm bunlar için afet ne gösterdi, ne gösteriyor? Deprem ve afeti fen bilimleri, sosyal bilimler nasıl görmeli, neleri görebilir, neleri görüyor ve neleri görmeli; siyaset ve mühendislikler ne öğrenmeli ve nasıl bir uygulama yapmalı? Daha da pratik bir soru ise hangi parti ve adayları seçmeli?
DİYALEKTİKTEN YARARLANMA, ALANLARI BELİRLEME: ÇOK SAYIDA BOYUT VE ÇARPANLAR
Afet toplam bir çıktı veya sonuç ama süreç ve tarafları çok boyutlu, aralarındaki etkileşim de o kadar çok çarpanlı. Türkiye sıtma ile mücadelede doğrusu ile yanlışı ile model bir ülke olmuştu, buradan çok dersler çıkarılabilir.
Sıtma salgını, sıtma virüsü, sivrisinek, bataklık, bataklıktaki su, toprak, virüs, bakteri ve balçık, bataklıkta yaşam, bataklıkta kültür/tarım, bataklıkta yerleşim… bunların hiçbiri birbiriyle aynı şey değil. Anadolu’yu su, toprak, bataklık, sivrisineği taşıyıcı, sıtma virüsünü etki kaynağı, sıtmaya yakalananı mağdur, sıtma hastalığını olgu/sonuç, sıtma hastalığına karşı yararlanılan teknik/teknolojiyi mühendislik/tıbbı sanat, tüm bunların araştırılmasını bilim ve metodoloji, sıtma hastalığı ile mücadelede tüm bu düzeylerin koordinasyonu için yapılacakları ve eylemleri planlamayı siyaset sayarsak her birine ne düşeceğini ve nasıl bir eş güdüm/koordinasyon sağlanabileceğini de mükemmel olmasa da daha isabetle tasvir tahlil eder, daha isabetle politika ve uygulamalar yapabiliriz. Sıtmayla mücadele bir siyaset tarzıdır her şeyden önce, o siyaset bir mübadele tarzıdır, mübadelenin en iyisi tüm insanlığın ve ekolojinin yararına olmasıdır, herkesin yaşamını sağlıklı sürdürebilmesidir.
Sıtmayla mücadelede siyaset neydi, sıtmayla mücadele nasıl yürütülmüştü, afetle mücadele nasıl yürütülebilir? Afetle mücadeleyi hangi parti veya adaylar sürdürebilir, nasıl bir seçim yapmalı, kimi seçmeli?
DEPREMİN NEDENİ DOĞA, AFETİN SORUMLULARI KİMLER?
Makrodan/genelden mikroya/özgüle doğru gidersek
İnsanlığın, dünyanın durumu, uygarlık düzeyi, mübadele biçimleri,İlgili toplum, insanlar, sınıf, zümre, çıkar grupları (onların kültür, değer, çıkar, istem tür ve dereceleri),Üretim ve mübadele biçimleri ve siyaset (ilgili insan ve toplumların amaçları, istemleri, hırsları, değer ve çıkarlarını yaşama geçirme üretme, paylaşma, gelenek/alışkanlık tür ve dereceleri),Bilim teknolojileri ve düzeyleri,Mühendislikleri ve düzeyleri,Hukuk, yargı, denetim, disiplin tarz ve düzeyleri.
Aristoteles sağlıklı bir akıl yürütmede orta terime daha kritik bir işlev biçiyordu, bağı bağıntıyı orta terim oluşturuyordu. Afet durumunda orta terimi mübadele biçimleri ve siyaset tarzları oluşturuyor sayılabilir.
YERLİ MİLLİ AFET: RANT/NEMA/ÇIKAR SAĞLAMA, MÜBADELE VE SİYASET SANATI TALAN VE YAĞMACILIK
Üretim, mübadele, siyaset paylaşımı düzenleme sanatı ise kaç tür mübadeleden söz edilebilir, kaç tür siyaset tarzından söz edilebilir, bu orta terim üzerinden hangi sınıf, zümre ve çıkar gruplarına, hangi iş, bilim, teknoloji, eğitim, mühendislik, hukuk/yargı düzenine varılır?
Türkiye’nin temel sorunlarından biri sınıf, zümre ve çıkar gruplarının “üretim” üzerinden değil “rant/nema” üzerinden konumlanmasıdır, mübadele rantın mübadelesine dönüşmektedir.
MÜTAŞERİK OTORİTERYENİZM, RANT/NEMA BAĞI OLAN PARTİLER VE ADAYLARI
Türkiye’de MÜTAŞERİK (müteahhit, tarikatçı, taşeron, şeriatçı şerikliği/bloku) otoriteryenizm, yakın geçmiş ve güncel durumun afet öncesini, anını ve sonrasının sınıf-zümre-çıkar grubunu ve bu bağlamda siyaset ve rejim tarzını göstermektedir. Hangi partide ve adayları arasında müteahhit, tarikatçı, taşeron, şeriatçı çoksa o partilerden ve adaylardan uzak durulması en azından bundan sonra afetlerin sürmemesi ve yeniden yaşanmaması için kritik önemde bulunmaktadır. Yukarıya ve aşağıya doğru talan ve yağmacılığın önlenmesi amacı, mücadele ve siyaseti temel yapılmalıdır. En genel anlamda rant, talan ve yağmacılık mübadele biçimiyle ve siyasetiyle mücadele edilmesi gerekmektedir.