Bilgi kirliliğinin ve yalanların şahsi çıkarlar uğruna nasıl yayıldığını inceleyen bilim. Yani Cehalet Bilimi.
Bilgisizlikle özgüven ters orantılıdır. Cehalet olağanüstü cesaret yaratır. Bir konuda bilgisi az olan kişi, kendine o konunun uzmanından daha fazla güvenir. Hatta,bilgisi az olanın sesi çoğu zaman daha fazla çıkar. Biz buna cahil cesareti diyoruz.
Agnotoloji,agnosiskelimesinden geliyor, yani bilgi eksikliği, tanımsızlık. Herhangi bir çıkar sağlamak için bilgisizlikten faydalanmayı inceliyor.Yanlış bilgi, kafaları karıştıracak bilgi, kısacası doğru olmayan bilgi nasıl yayılıyor? Medyayla elbette.
1979’da sigara ve tütün şirketlerinin gizli bir talimatı ortaya çıktı. Sigara ve Sağlık Önerileri başlıklı yazı, sigara karşıtı kampanyaların önlenmesini amaçlıyor, kullanılacak taktiklerden bahsediliyordu.
Stanford Üniversitesi'nden Robert Proctor bu yönergeleri inceledi ve amacın hedef kitlede kafa karışıklığı yaratmak olduğunu gördü. Yani tütün ürünleri konusunda kararsız olan kişilerinkafaları karışacak veya sigaraya başlayacak, ya da sigarayı bırakmaktan vazgeçecekti.
Konu sigara değil. Başka bir şey anlatmak istiyorum.
Proctor öncülük ettiği çalışmalarla cehaletin ve bilgisizliğin nasıl benimsendiğiniortaya çıkardı. Basit gibi görünmesine rağmen sistem gayet metodik. Altı basamaklı bir yöntem uygulanıyor.
1. Muhatabınızın doğru bilgiye ulaşmasının önündeki yolları kapalı ve kuşkulu tutun.
2. Her zaman kafa karıştıracak konulara odaklanın, bulanık sularda yüzün.
3. Çıkarlarınızı gözetin. Çıkarlarınız için her şeyi yapın.Gerçek bilgi çıkarlarınıza hizmet ediyorsa, cehalet yerine bilginin peşinde gidin.
4. Tartışma zemininiz gerçekliğe yakın olsun. Gerçeklikten asla uzaklaşmıyor gibi görünün.Aksi halde inandırıcılığınız zedelenebilir.
5. Kimliğinizi de, uzmanlığınızı da siz belirleyin.Öz güveniniz varsa bilgi karmaşası ve uzmanlık için gerekli yollardan geçmiş sayılırsınız. Tıp hakkında konuşurken amacınız kargaşa ise tıp bilginiz olmasına gerek yok, insanların buna inanması yeterli.
6. Uzmanlığını iddia ettiğiniz konuya dair genel kavramlarla ilgilenmeseniz de olur, kısmi bilgi işinizi görecektir.
Proctorbu 6 maddeyi,agnotoloji çalışmaları yaparken ortaya çıkarmış ve cahilliğin, bilgi kirliliğinin yayılımı için bu yöntemlerin bilinçli kullanıldığını ortaya atmıştı.
Sadece ticari alanında mıkullanılıyor? Belki bir zamanlar öyleydi ama şimdi kültür ve özellikle politika alanında bol bol uygulanıyor. Hafızanızı yoklamanıza bile gerek yok. Bir hafta, on gün öncesinin aklınızda olması yeter. Mesela, ”Ayasofya İbadete Açılsın mı?”
YA DA KENDİNİZ DENEYİN, BAKIN NASIL BİR KIYAMET KOPACAK MESELA DEYİN Kİ,“DÜNYA DÜZDÜR, ŞEYHİM SÖYLEDİ.”
