Akdeniz havzasında iklim değişikliğinin etkileri belirgin düzeydedir; bölge topraklarının yaklaşık %70’inde bozulma saptanmış, toprak kalitesi ve verimliliği düşmüştür. Bunula birlikte bir tarafta kuraklık, diğer tarafta mevcut sucul ekosistemlerin azalması ile doğal biyoçeşitliliğin azalması yeniden iklim değişimlerine neden olan faktörleri tetiklemektir. Diğer taraftan aran kimyasal kullanımı, kulanım yoğunluğuna bağlı artan plastik karışımı toprak sağlığını bozmaktadır. Bu durum Avrupa Birliği Toprak Bürosu ve FAO gibi kuruluşların gündeminde olup, arazi bozulumunun Avrupa ekonomisine yıllık yaklaşık 50 milyar avro maliyet getirdiği ifade edilmektedir. Aşağıda mevcut bilgilerden ve uydu verileri kullanılarak üretilen haritalarda kuraklık ile arazi bozulumunun en yoğun Akdeniz’de yaşandığını göstermektedir.
“Akdeniz Kurak Alanlarının İklim Değişimleri ve Toprak Bozulması Sonucu Bozulan Toprak Sağlığının ve Tarımsal Dayanıklılığın Sağlanması (SHARInG-MeD (Soil Health And Agriculture Resilience Through An Integrated Geographical Information System Of Mediterranean Drylands))” projesi kapsamında laboratuvarımız, geniş ölçekli toprak analizleri ve arazi çalışmaları yürütmektedir. Bu çalışmalar, kuraklık ve arazi bozulumuna karşı tarımsal dayanıklılığı artırmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda SHARInG-MeD projesi hakkında TRT’ye laboratuvarımızda yürütülen çalışmalar hakkında ekteki videodaki bilgileri açıkladık.
Aşağıda son dönemlerde üretilen küresel haritalar iklim değişimlerine bağlı kuraklık ve arazi bozulmasının en yağın yaşandığı bölgeler içinden en yağın Akdeniz bölgesinde yaşanmaktadır. Bu bağlamda PIRIMA bu konuda son dönemlerde milyarlarca Euro ‘lük projeler üretmektedir. Bu bağlamda bizlerinde içinde oluğu laboratuvarlar geniş kapsamlı bir toprak analizleri, arazi çalışmaları ile kuraklığa, arazi bozulmasına karşı tarımsal dayanıklılığı artıracak proje yürütülmektedir.
Türkiye ölçeğinde jeoloji, arazi yapısı, arazi kullanımı ve bitki örtüsü farklılıklarını temsil eden 120 farklı lokasyonda; tarım ve doğal/orman alanlarında 0–20 cm ve 20–30 cm derinliklerden bozulmuş ve bozulmamış toprak örnekleri alınmıştır. Toplam 480 örnek, toprakları alarak toprak fiziksel, kimyasal ve biyolojik bütün analizleri yapılarak toprak yapılarına ve iklim verilerine dayalı toprak sağlığının geliştirilmesi ve tarımsal yapıların iklime dayanıklılığının sağlanmasını belirlemeye çalışmaktayız. Alınan topraklar temel analizler için İtalya/Pisa Üniversitesi, nematod analizleri için örneklerin yaklaşık %10’u Fas/Ibn Zohr Üniversitesi, mikrobiyolojik ve genom analizleri için yine yaklaşık %10’u İspanya/Granada Üniversitesi laboratuvarlarına gönderilecektir. Analizler sorası elde edilecek veriler toprak haritaları üretimi için sayısallaştırılarak toprak haritalarına işlenecek ve bütüncül toprak yönetimi modelleri oluşturulacaktır. Böylece iklim verileri ve toprak göstergeleri entegre edilerek toprak sağlığının geliştirilmesi ve tarımsal yapıların iklimsel risklere dayanıklılığının artırılması hedeflenmektedir.
Türkiye toprakları ekseninde SHARInG-MeD proje toplantısı ve yaz okuluna davet
Mevcut bilgi birikimi ve çalışmalarımız bağlamda toplum katmanında çiftçiler, üreticiler, akademik çevreler, öğrenciler ve duyarlı kesimleri toprak sağlığı ve sürülebilir toprak yapısı konusunda daha duyarlı olmaya çağırıyoruz.
Projemizin ikinci Olağan Toplantısı ve konu ile ilgili Yaz Okulu, 1–4 Eylül 2025 tarihlerinde Çukurova Üniversitesinde gerçekleştirilecektir. Katılım ve ilginiz beklenmektedir.
İbrahimOrtaş,
https://ibrahimortas.com.tr/ ;https://www.facebook.com/iortas
