"Ne kadınlar sevdim zaten yoktular
böyle bir sevmek görülmemiştir
hayır sanmayın ki beni unuttular
hâlâ o günler kâbusumdadır
biri benimdi o kesin
diğeri bilmem kimin
üçüncüsünü ah nerede
dördüncüsüne ne gerek
aşkım için veririm kellemi
özgürlüğüm için aşkımı
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
böyle bir sevmek görülmemiştir
yalan da olsa hoşuma gidiyor
söyleyin sakın çekinmeyin
yoksa ben mi yanılıyorum
birincisi mi o muhteşem
ikincisi mi o felâket
üçüncüsüne sıra gelmedi
dördüncüsüne ne gerek
aşkım için veririm kellemi
özgürlüğüm için aşkımı" dizeleri, Attilâ İlhan’ın Sisler Bulvarı kitabından(*)...
Sanki, yalnızca bir aşk şiiri değilde, kişinin iç dünyasıyla idealleri arasındaki sıkışmışlığı da yansıtan bir çağrı...
15 Haziran, O'nun doğum günü...
Bu vesilesiyle;
“Aşkım için veririm kellemi,
Özgürlüğüm için aşkımı…” sözü, sanki ruhumuza işleyen, "Aşkın ve Özgürlüğün Dansı" “Böyle Bir Sevmek” kitabı da, romantik ve idealist dünyanın bir özeti gibi...
Yani, aşkın tutku dolu derinliğini anlatırken, özgürlüğün de kişilerin vazgeçilmez bir ideali olduğunu hatırlatıyor;
"Aşk, en kişisel, en samimi duygunun, özgürlük ise onun toplumsal ve siyasal varoluşunun temelidir.",ki hep var olan çatışmanın poetik bir ifadesi;
Aşk,bir anlam arayışı, özgürlük ise bu anlamı tamamlayan bir koşul "...
Attilâ İlhan, toplumcu gerçekçi bir yazar ve şair olarak, bireyin mutluluğunun özgür bir toplumda mümkün olduğunu savunuyor...
"Anadolu’nun bilgelik geleneği, kişinin kendini topluma adarken özünü korumasını öğütler." diyorsanız,İlhan’ın dizeleri de bu geleneğe bağlı diyor ki;
"İnsan, aşkıyla var olur, ama özgürlüğüyle topluma katkı sağlar."
Bu, bir anlamda, kişi-toplum diyalektiğinin de poetik bir çözümü değil midir?
Attilâ İlhan’ın sosyalist dünya görüşü, onun eserlerinde hep vardır,1940’lar ve 50’ler Türkiye’sinde ideolojik mücadelelerin yoğun olduğu dönemdeki özgürlük vurgusu, baskıcı rejimlere ve sömürü düzenine karşı bir başkaldırı olmuş, belki de “Özgürlüğüm için aşkımı…” dizesi, fedakârlığın siyasal mücadeledeki yerini işaret ediyordu, kim bilir?
Bu arada, özgürlük, O'nun için sadece kişisel bir mesele değil, toplumsal adalet ve bağımsızlık mücadelesi olmuş;
Devrimci bir ruhun ve vatan sevgisinin yansıması, O'nun kaleminden, bir milletin özgürlük tutkusuna yazılmış sanki bir mektup...
Felsefi açıdan ise felsefecilerin daha derin bir değerlendirmesi mutlaka olacaktır, ki “Böyle Bir Sevmek”, insanın varoluşsal ikilemini sorgulamıyor mu? Bir tarafta tutkular, diğer tarafta idealler, ki hangisi öncelikli, "Aşk; benliği ve tutkuyu temsil ederken, özgürlük; kendini evrensel bağlamda gerçekleştirme çabası"iken...
Kısaca;
Attila İlhan, özgürlüğü aşka tercih ederek, kişinin toplumsal idealler uğruna fedakârlık yapmasının bir zorunluluk olduğunu ima ediyor, bu varoluşçu filozof Sartre’ın “özgürlük bireyin özünü inşa eder” fikrine ve Stoacı bilgelik anlayışına da uyan bir bakıştır...
"Özgürlük, arzularımızdan vazgeçerek daha büyük bir amaca hizmet etmemizi mümkün kılıyor." diyerek 'Son Söz'ümüzü söyleyelim;
Attilâ İlhan’ın “Böyle Bir Sevmek”i, aşkın ateşiyle özgürlüğün meşalesini birleştiriyor, kişinin iç dünyasını toplumsal ideallerle buluştururken de Anadolu’nun bilgelik mirasına adeta selam duruyor;
"Aşk, kalbi ısıtan bir ateş; özgürlük ise o ateşi topluma taşıyan bir ışık..."
O'nun özgürlük tutkusu ve “Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir.” diyen Mustafa Kemal Atatürk...
Doğum günün kutlu olsun Attilâ İlhan,
Rahmetle ve minnetle...
Suat Umutlu
01 Haziran 2o25
(*)Attilâ İlhan (15 Haziran 1925, Menemen, İzmir - 11 Ekim 2005, İstanbul), Türk edebiyatının çok yönlü isimlerinden , Şair, romancı, senarist ve denemeci olarak, Duvar, Sisler Bulvarı gibi eserleriyle toplumcu gerçekçi bir çizgi çizmiş,
Senaryolarında "Ali Kaptanoğlu" takma adını kullanmış, "Beteroğlu" takma adıyla "Yücel" dergisinde de şiirleri yayımlanmış...
Sosyalist dünya görüşünü Türk milliyetçiliğiyle harmanlamış,Batılılaşma eleştirileriyle öz değerlerin korunmasını savunmuş...
Yaşamı boyunca birçok ödül;
"Tutuklunun Günlüğü" isimli kitabıyla "Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü"nü, "Sırtlan Payı" isimli romanıyla da "Yunus Nadi Roman Armağanı"...
Yılanların Öcü gibi senaryolarla sinemaya, Hangi Batı gibi denemelerle düşünce dünyasına katkıda bulunmuş, edebiyatımızın değerli ismi...
