Hepimiz için, tüm
toplum için önemli süreçlerden biri, belediye seçimleri yaklaşıyor. Bugünlerde
adaylar bir bir açıklanıyor. Bunlardan yine çok azı kadın. Sorun salt yerel
seçimlerin de ötesinde bulunuyor. Kadınlar lehine gerek Türkiye gerekse dünyada
iyileşme değil yine bir duraklama ve hatta gerileme dönemine girilmiş
bulunuyor. Egemen dilin “eril” vurgusu, eril söylem giderek daha çok öne
çıkıyor.
MUHAFAZAKAR SİYASAL
YÜKSELİŞ KADIN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİ TEHDİT EDİYOR
Çukurova
Üniversitesinde KADAUM ev sahipliğinde II. ÇUKUROVA KADIN ÇALIŞMALARI
KONGRESİ (28-30 Kasım 2018) düzenlendi. “Üniversitelerde Toplumsal
Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları” başlığı altında açılış oturumunun davetli
konuşmacıları Prof. Dr. Gaye Erbatur, Prof. Dr. Yıldız Ecevit, Prof. Dr. Mine
Tan, Prof. Dr. Belkıs Kümbetoğlu ve Prof. Dr. Gülseren Ağrıdağ’dı.
Ecevit, toplumsal
cinsiyet kavramının 1970’li yıllarda şekillenmeye başlandığını, Nermin Abadan
Unat, Mine Tan, Şirin Tekeli gibi isimlerin öncü isimleri oluşturduğunu,
1988’lerden sonra bir yandan Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programlarının,
diğer yandan KADAUM-Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezlerinin oluşum ve
sayısında artışlar olduğunu, daha sonra bunlara Pazartesi, Amargi gibi dergi
gruplarının da eşlik ettiğini belirttikten sonra güncel tehditlere dikkat
çekiyordu: Kadın araştırmaları uzun süre küçümsendi, dahası bugün
Filipinler’den ABD’ye, Macaristan’dan Polonya’ya yükseliş eğilimindeki sağ
siyasal eğilimler eşitlik mücadelesine yönelik tehditler oluşturuyor.
Mine Tan “feminist
pedagojinin” uzun bir süreçte belli bir gelişim gösterdiğini ancak hâlâ
bagajların bulunduğunu, Kümbetoğlu üniversitede bile “hanım çalışmaları” dersi
mi veriyorsunuz diye küçümseyici eğilimin çok zor aşıldığını; özellikle erkek
öğrencilerin bu derslere yeterli ilgiyi göstermediğini, “Ben cinsiyetçi
değilim”, “Bu dersler benim için değil” gibi hâlâ sorunu kavrayamayan bir tavır
gösterdiklerini ifade etti.
MUHAFAZAKAR
POLİTİKALARIN VE SAMİ DİNLERİNİN ODAĞINDA 'ERİLLİK' VAR
Goebel’si anmaya gerek
yok, günümüzde kitle iletişim teknolojileri çok daha gelişmiş bulunuyor ve sağ
muhafazakar propagandanın merkezine “erillik” oturtulmuş bulunuyor. Erdoğan,
Macron, Trump, Netanyahu, Orban… aynı kalıptan çıkmışlar gibi. Cinsiyet
ayrımcılığının çekirdeğini oluşturan “fıtrat” söylemi, erkeğin kadının
biyolojik temelli kavranması, kadınların erkeklerle aynı 100 metreyi aynı
tempoda koşamayacağı, erkeğin çocuk doğuramayacağı söylemleri…
muhafazakarlığın, otoriter eğilimlerin, ırkçılığın hâlâ en temel dayanağını ve
modunu cinsiyet ayrımcılığının oluşturduğuna işaret ediyor.
Sami dinleri eril
karakteri daha yaratılıştan başlayarak daha öncelikli, daha üstte görüyor,
kadın ikincil veya yardımcı sayılıyor. Tevrat’tan (Eski Ahit’ten) Adem ile
Havva’nın yaratılışına dair kısım:
“18 Sonra, ‘Adem’in
yalnız kalması iyi değil’ dedi, “Ona uygun bir yardımcı yaratacağım.’ 19 RAB
Tanrı yerdeki hayvanların, gökteki kuşların tümünü topraktan yaratmıştı. Onlara
ne ad vereceğini görmek için hepsini Adem’e getirdi. Adem her birine ne ad
verdiyse, o canlı o adla anıldı. 20 Adem bütün evcil ve yabanıl hayvanlara,
gökte uçan kuşlara ad koydu. Ama kendisi için uygun bir yardımcı bulunmadı. 21
RAB Tanrı Adem’e derin bir uyku verdi. Adem uyurken, RAB Tanrı onun kaburga
kemiklerinden birini alıp yerini etle kapadı. 22 Adem’den aldığı kaburga
kemiğinden bir kadın yaratarak onu Adem’e getirdi. 23 Adem, ‘İşte, bu benim
kemiklerimden alınmış kemik, /Etimden alınmış ettir’ dedi, / ’Ona ‘Kadın’
denilecek, / Çünkü o adamdan alındı.”
CİNSİYET AYRIMCILIĞI
TÜM IRKÇILIKLARIN TEMELİNİ OLUŞTURUYOR, EN YÜKSEĞİ İMAM HATİPLERDE
Yaklaşık yüzyıldır
otoriter, dışlayıcı, ayrımcı eğilimlerin kaynağı, nedenleri, ilişkili olduğu
boyutlar üzerine çalışılıyor. Ben de yirmi yılı aşkındır otoriter eğilimler
üzerine çalışmalar yapıyorum. Her defasında otoriter eğilimlerle, ayrımcı
eğilimlerle cinsiyetçi eğilimler birbiriyle ilişkili çıkıyor, yüksek korelasyon
gösteriyor. Kadına yönelik en farkçı anlayışa ise imam hatipliler arasında
rastlanıyor. Sorun imam hatipte okuyan çocuk ve ailelerde değil. Okulun,
eğitimin görevi o çocukları alıp ileriye taşımaktır. İmam hatip ise maalesef bu
gençlerimizi ileriye taşımayı bırakın, ailenin mevcut halinden de geriye
götürüyor. Aynı sokaktan, aynı hanelerden imam hatip yerine normal ortaokul,
lise veya meslek liselerine gidenler görece daha az cinsiyetçi tutumlar
gösteriyor.
Bunun kurumsal
sorumluluğu kimde sayılır? Hangi kurumlar, hangi kişiler, partiler ve hangi
politikacılar cinsiyet ırkçılığı yapıyor? Bu sorunlarla somutlukları içinde
yüzleşmemiz ve toparlamamız gerekiyor.
Bunun bir halkasını da yerel seçimler
oluşturuyor. Büyük şehirler başta olmak üzere kadın adayların çıkması,
çıkarılması nasıl olurdu? En azından eril dişil ayrışması olmadan adaylar
belirlenebilse nasıl olurdu?