BOZKURT-LOTUS ve MAHMUT ESAT BEY

Tarih 2 Ağustos 1926… Gece… Ege Denizi açık sularında Bozkurt isimli kömür yüklü Türk bandralı bir gemiye, Fransız bandralı Lotus isimli ticaret gemisi çarpıştı. Bozkurt battı. Sekiz Türk gemici kayboldu.
Lotus kurtarabildiği birkaç tayfa ve Bozkurt’un kaptanıyla birlikte İstanbul’a geldi. Ölenlerin ailelerinin şikayeti üzerine, Bozkurt’un kaptanı ve Lotus’un süvarisi dikkatsizlik ve tedbirsizlikle 8 kişinin ölümüne sebebiyet vermekten tutuklandı.
Fransa tarihten kalma şımarıklığıyla sert protestolar yağdırdı. Türkiye’nin bu konuda yetkisiz olduğunu iddia ediyordu. Türkiye ise davanın çözüm için Uluslararası Sürekli Adalet Divanı’na başvurmayı teklif etti.
Genç Cumhuriyetin onurlu hukukçusu Mahmut Esat Bey, davayı üstlendi ve asla vazgeçmedi. Savunmadı, adeta savaştı. Savaşı hukuk içinde ve bir bilim adamının savaşıydı.Tüm dünya davanın sonucunu merakla bekliyordu.
Fransa, Türkiye’nin tutuklama kararının usulsüz olduğunu ve uluslararası sularda meydana gelen kazalarda, sadece geminin bağlı olduğu devletin kovuşturma yetkisi olduğu tezini savunuyordu. Fakat Mahmut Esat Bey bu teze açık denizlerde olan çarpmalarda, batan geminin bayrağını taşıdığı ülkenin toprağı sayılması ve olayın Türkiye toprağı sayılan Bozkurt üzerinde gerçekleşmesi nedeniyle, Türkiye’nin bu suçun sanıklarını kovuşturma yetkisinin olduğu teziyle karşı çıkıldı.
Sonunda Türkiye’nin uluslararası hukuka aykırı davranmadığı kabul edildi ve karar “Lotus Prensibi” veya “Lotus Yaklaşımı” olarak hukuk literatürüne geçti. 'Açık Denizlerin Serbestliği İlkesi' adı altında ise 1958 tarihli 'Cenevre Açık Deniz Sözleşmesi’’yle sözleşmeye taraf tüm ülkeler için kural haline getirildi.
Bu Lozan’dan sonra Türkiye’nin kazandığı en büyük uluslararası hukuk davası kabul edildi.
1934 yılında Soyadı Kanunu yürürlüğe girince, Atatürk tarafından Mahmut Esat Bey’e 'Bozkurt' soyadı verildi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Anayasa ve Devletler Hukuku profesörlüğü de yaptı.
BİR ZAMANLAR…
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VARDI.
ONURLU VE VATANSEVER HUKUKÇULARIMIZ VARDI.
ULUSLARARASI İTİBARIMIZ VARDI.
VE EMİNİM DOSTLARIM, SAVCI, YARGIÇ, AVUKAT SÖZ KONUSU OLUNCA,
MAHMUT ESAT BOZKURT’U BAŞKA BİR ŞEYLE HATIRLAYACAKLARDIR.
O NEYDİ ACABA?
Orjinal Köşe Yazısına Git