Hem öğretmen işsiz hem çocuklar öğretmensiz. Hem öğretmen değersizleştiriliyor hem de eğitimin niteliği düşüyor. Hem öğretmen hem okul hem çocuk hem toplum hep beraber kaybediyoruz. Baştan kaybedeceğimiz bir oyun kuruyoruz: Kötü bir oyun.
Kötü oyunun iki yüzü 1980’lerden başlayarak öğretmen işsizliği ve daha güncel dijital çağdaki formuyla “uzman öğretmenlik sınavı.”
Öğretmenlik nedir, öğretmeni işsiz bırakmak ne anlama geliyor, uzmanlık sınavı ile ne yapmaya çalışıyoruz?
İdeler pratikle bozulmaz. Eğitimin fikri, olumlu, yararlı aktarım ve gelişime destek olmaktır, içinde kötülük olamaz, yanlıştan azade olmak zorundadır “Hırsızlık öğretilebilir”, bu bir tür öğretim olur ama eğitim olmaz. Okulda eğitim olan öğretim olur.
İstisnalar kaideyi bozmaz.
İyi niyetli, ahlak timsali, insanlık timsali meslekler sayılsa bunların arasında öğretmenlik ve hemşirelik en baş sıralarda yer alır herhalde. Eskiden öğretmen okullarına, güncel olarak eğitim fakültelerine gelen öğrencilerin hangi kötü niyeti olabilir, bütün arzusu bir şeyler öğrenmek ve bir şeyler öğretmek, bulunduğu yerde gerçeği doğruyu söylemeye çalışmak, çocuklara konu komşuya rehberlik etmeye çalışmak, bunun karşılığında bütün arzusu hak ettiği onur saygıyı biraz görmek, onurlu bir şekilde geçimini sağlamak. Bunların neresinde kötülük var.
Kendi şartlarında kendi kendini yapan insan için hem şartları hem de kendini yapmayı en çok ne sağlıyor derseniz, bunun çok açık bir yanıtı bulunmaktadır: Eğitim. Eğer insanın bilgi beceri duyarlılık belleği ve bu belleği yeni kuşaklara aktarma yeterliliği olmasa her kuşak yeniden başa dönmek zorunda kalırdı.
Öğretmenler insanlık tarihinin, uygarlık mirasının taşıyıcıları, aktarıcıları, kolaylaştırıcılarıdır. Çocuklar, toplum, gerçeklik ve doğruluk-hakikat en çok da eğitim öğretimle, öğretmenle kendini gerçekleştirmektedir. Öğretmen en çok da okulda kendini gerçekleştirebilmektedir.
Peki, bu öğretmenlere hak ettiği saygı ve özlüğün asgarisini bile karşılamadığımızda, onları ücretli-sözleşmeli-normal-uzman-başöğretmen diye sınıf sınıf, zümre zümre bölmeye çalıştığımızda ne yapmış oluyoruz, kendimize, çocuklarımıza, bu topluma, öğretmene, eğitime, bilime, teknolojiye, dürüstlüğe, ahlaka, adalete, iyiliğe, eşitliğe, özgürlüğe ne oluyor, bunları mı yapmış oluyoruz?
İşsizlik her şeyden önce bir tehdittir.
Bir kişiyi işsiz bırakmak demek yaşama, doğaya-dünyaya-sosyal yaşama dokunuşunu yok etmek, kendini gerçekleştirme imkanını yok etmek demektir.
Çağdaş hukuku bir yana bırakalım, Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında İslam fıkhına uygun şekilde hazırlanan Mecellede bile çok temel 99 ilke sayılmaktadır. Bunlardan ikisi “Bir şeye malik olan kimse anın zaruriyatından olan şeye de malik olur.” “Şartın sübutu indinde ona muallâk olan şeyin sübutu da lâzım olur.”
Öğretmen olan her kişi öğretmenlik mesleği ve çalışma haklarına da sahip olur. Gerisi boş ve kandırmacadır.
19 milyon öğrencimizin, daha geride 4-5 milyon küçük çocuğumuzun olduğu bir ülkede her öğretmene yeterince ve fazlasıyla iş vardır. Öğretmenimiz var, çocuklarımız var, ikisini buluşturamamak her açıdan büyük ezimlere ve kayıplara yol açmaktadır.
“Şu Sivas ellerinde sazım çalınır/ Çamlı beller bölük bölük bölünür.” İşsizlik ve uzmanlık sınavı bu türkümüze sinmiş acıların daha fazlasını ifade ediyor.
Mecelleden bir ilke: “Mütecezzi olmayan bir şeyin bazını zikretmek küllünü zikretmek gibidir.”
Eğitim ayrımcılığın hiçbir şekilde eşlik etmemesi gerektiği, kişiliğin ve insanlığın bütünlüğünü ve modelin bütünlüğünü temsil etmektedir. Ayrımcılığın azı çoğu birdir, azını yapmak çoğunu meşrulaştırmaktır.
Okulların en güzel, herkesin gıpta ile baktığı çalışma özelliklerinden birisi idarecisi/müdürü dahil tüm öğretmenlerin arasında eşit dostça ilişkilerin olduğu yerler olmasıydı, böyle bir çalışma iklimi olmasıydı. Bu hava çeşitli sebeplerle yıllardır zaten örselenmiş durumda. Şimdi resmi olarak da öğretmen zümre zümre sınıf sınıf ayrıştırılıyor, ayrımcılık resmileşiyor, “Çamlı beller bölük bölük bölünüyor.”
Bu iyi güzel uğraş ve meslekler değersizleştiriliyor, içi boşaltılıyor, parça parça parçalanıyor. Bu ayrıştırıcı sınav ve sıfatlar; paçavra terimini kullanmak istemiyorum ama öğretmenliğin, okulun, eğitimin toplumun parça parça parçalanması anlamına geliyor.
İlke saf ve anlamlı: Özgürlük, eşitlik, iş özlük şart. Çocuklarımız saf, öğretmenlerimiz saf. Tüm çocuklarımıza öğretmen, tüm öğretmenlerimize özgür eşit onurlu iş şart.