“Öngörü” kavramını, yalnız teknik bir planlama olarak düşünmeyelim; aynı zamanda bir kurumun topluma duyduğu saygının, içtenliğin, sorumluluk bilincinin göstergesidir. “Öngörü” bilgi, emek, araştırmalar sonucunda elde edilir! Örneğin yılsonu enflasyon öngörüsü açıklanırken yüzde bir/ ikilik sapmalara göz yumulur, ancak olağanüstü bir durum dışında yüzde beş/ on/ onbeş denildiğinde içinde içtenlik aranmaz! Bir sorumsuzluk, bir bilgisizlik, bir oyalama olduğu düşünülür!

Adana’da ağustos sıcakları sürerken saat onbirde elektrik kesildi, geçtiğimiz hafta oldu gibi! Bizde “haber vermek” gibi bir anlayışta yok; fırında yemek var mı, dolapta zarar görecek ürünler var mı, apartmanın onuncu katındasın; aşağıda işlerin/ yapacakların var mı, telefonun şarjı/ gereksinilen su/ sorunun var mı yüklenici firmayı taşıdıkları telefonun “markası” kadar ilgilendirmiyor belli ki… Önce “onbirellibeşte gelecek” denildi, ardından sırasıyla “onüçotuziki/ onbeşotuz/ onyedion” bildirileri geldi telefona ileti olarak… Bir de “anlayışınız için teşekkür ederiz” denilerek!

***

“Arıza nedeniyle kesintimiz…” diye sürüyor, ancak verilen süre gün içinde dört kez değişiyor! Elektrikle ilgilenen bir dosta “arıza” konusunu sordum, “arızanın” sürekli yaşanmasının doğru olup/ olmadığını anlatırken duyduklarım beni şaşırtmadı nedense! Başta altyapı yetersizliğini, burada eski trafoların, yetersiz kablo gücünün, ilgisizliğin “arızada” etmen olabileceğini, söyledi! Ardından mevsimsel aşırı yüklenmelerin, doğal olayların, planlı bakımın eksikliğinin “arızayı” etkileyeceğini belirtti!

İyi hoş da; bunda tüketiciyi ilgilendiren, tüketicinin zorluk yaşamasını gerektiren bir durum var mı? Bunu da sordum aynı dosta. Bunun normal olmadığının altını çizdi. “Elektrik dağıtım sistemleri, arıza risklerini öngörebilecek” denli gelişmiş altyapılara sahip olması gerektiğini vurguladı! Bir kesintinin onbirde başlayıp oniki, sonra onbeş, sonra onyedi gibi sürekli ertelenmesi, teknik değil yönetsel bir sorumsuzluğun göstergesi olduğunun da altını çizdi! Bunun, yalnız bir “arıza” olmadığını; “bir iletişim arızası, bir kurumsal refleks eksikliği” olduğunu söyledi!

***

“Arıza” denilince evdeki musluğu, anahtarın açmadığı kilidi, banyo duşunun hortumunu anlarım; kim bunları anlamaz ki? Musluk, kilit, duş hortumu yenilenerek bu “arızadan” kurtuluruz! Musluğa uymayan bir başlık ya da kilide uydurma bir anahtar ya da hortumu yapışkan bantla sararak “arızayı” gidermek istendiğinde kısa sürede aynı sorunların yaşanmaması için hiçbir neden yoktur; haksız mıyım? “Elektrik arızası” denilince “neler” yapılıyor, değiştirilen/ yenilenen “ne” var bilen var mı? “Arızanın” sıkça yinelenmesini, asfalt yola “yama” yapmaktan ayıran ne?

Tüketiciye, yüklenici firmalar elektriği EPDK onaylı fiyatla satıyorlar. Sattıkları bu fiyatın içinde “altyapı bedeli”, “kayıp-kaçak bedeli” gibi kalemler de var. Sözümona tüketiciye, altyapının sürdürülebilirliği için “tükettiği elektriğin” dışında bedeller de ödettiriliyor, üstelik hiç sormadan/ onayı alınmadan! Elektrik dağıtım altyapısının, trafoların, kabloların bakımından/ onarımından/ yenilenmesinden sorumlu olan tüketici değil, yüklenici dağıtım şirketleridir.  Zamanında, tüketicinin normal yaşamına zarar vermeyecek biçimde yerine getirmek zorundalar! Türkiye’de bu şirketler özel sektöre devredilmiş olsa da her biri kendi bölgesinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) denetiminde çalışmalarını yürüttükleri belirtilir! Bu denetimlerin sonucunu neden görmediğimizi soruyorum!

***

“Öngörü” denildiğinde yalnızca teknik bir hazırlık akla gelmesin; topluma duyulan saygının, zamanın değerini bilmenin de göstergesidir. Bitmeyen arızalar, öngörüsüzlüğün kurumsallaştığını gösteriyor. Aynı kesinti, aynı belirsizlik, aynı bildirim zinciri… Bu döngüde ne çözüm var ne sorumluluk. Arıza trafoda değil; iletişimde, denetimde, reflekslerde… Tüketiciye altyapı bedeli yüklüyorsan, altyapıyı da sorunsuz/ savsaklamadan yüklenmelisin. Her gecikme, her eksik bilgilendirme, halkın sabrını değil, sistemin içtenliğini/ sorumluluğunu sınar. Ayrıca “ne istediler de almadılar” acaba tüketiciden? Oysa yükümlülüklerini yerine getirmediler, bir de “öngörü” eksikliği ile “arıza” sürecini uzattılar!