Dün Abide-i Hürriyet’i anlatmaya çalışmıştım. Orada tarihimiz için çok önemli devlet adamları yatıyor. Bugün birkaç kelimeyle onları da anmak istiyorum.
MAHMUD ŞEVKET PAŞA: Sadrazam. Harbiye Nezareti’nden çıkıp otomobiline bindi. Beyazıt Meydanı’na geldiklerinde, bir cenaze alayıyla karşılaştılar. Paşa Cenaze alayına yol vermek için saygıyla otomobili durdurdu. O an tabutu yere atanlar, ellerindeki silahlarla otomobile ateş açtılar. Sadrazam ve iki koruması şehit oldu.
Suikastı, İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni iktidardan indirmek isteyen bir grup yapmıştı. Mahmud Şevket Paşa, İstanbul’daki gerici ayaklanmayı bastıran Hareket Ordusu’nun komutanlığını yapmıştı. İrtica intikamını alınmıştı.
MİDHAT PAŞA: Osmanlı’nın ilk anayasasının ve I. Meşrutiyet’in mimarı, reformist paşa. Abdülhamid’in kurdurduğu uyduruk bir mahkeme tarafından, Abdülaziz’i öldürttüğü gerekçesiyle verilen idam kararı gereği Taif’de cezaevinde boğularak öldürüldü. Abdülhamid, Midhat Paşa’nın öldüğünden emin olmak için başını kestirip Yıldız Sarayı’na getirtti. Gövdesi, Taif’e gömüldü.
Midhat Paşa’nın kemikleri, 24 Haziran 1951’de Türkiye’ye getirildi. Tabutu, idam cezası aldığı mahkemenin bulunduğu Çadır Köşkü’nde katafalka konuldu. İki gün sonra Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın da katıldığı bir törenle Abide-i Hürriyet Anıtı’nın tam karşısına defnedildi. Mezarı üzerine, anayasa kitapçığı şeklinde büyük bir anıt yapıldı.
ENVER PAŞA: Birinci Dünya Savaşı sonrası yurtdışına çıkan İttihatçılardan biriydi. Avrupa’da birkaç ülke dolaştı. Son durağı Rusya oldu. Bolşeviklerle anlaşamadı. 4 Ağustos 1922’de Kızılordu’yla çarpışırken, mitralyözlerin üzerine elinde kılıç, atıyla yürüdü. Aslında yaptığının intihar olduğunu biliyordu.
Yıllar sonra, ölüm yıldönümünde, naaşı Tacikistan’dan İstanbul’a getirildi. Devlet töreniyle Talat Paşa’nın mezarının yanına defnedildi.
TALAT PAŞA: Birinci Dünya Savaşı sonrasında Almanya’ya gitmek zorunda kalan İttihatçı lider. Bir sabah evinden çıktı. yüz metre yürümüştü ki, İran’dan gelen Ermeni terörist Sogomon Tayleryan tarafından öldürüldü. Yıllarca bir kilise mezarlığında sahipsiz kaldı.
Adolf Hitler, Türk-Alman ilişkilerini güçlendirmek için özel bir jest yapıp, naaşını Türkiye’ye gönderdi. Cenazesi askeri törenle, Abide-i Hürriyet Anıtı’na defnedildi.
MİDHAT ŞÜKRÜ: Yıllarca İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin genel sekreterliği, Meclisi Mebusan’da üç dönem milletvekilliği yaptı. İngilizler tarafından Malta’ya sürüldü. 1956 yılında vefat edince, İttihatçı arkadaşlarının yanına Abide-i Hürriyet’e defnedildi.
EYÜP SABRİ:Meşrutiyet’i ilan için dağa çıkan binbaşı. İttihat Terakki Cemiyeti’nin önde gelen isimlerinden biriydi. Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Birinci Meclis’te Eskişehir milletvekili olarak bulundu. 1953 yılında vefat edince Abide-i Hürriyet Anıtı’na gömüldü.
SADECE HATIRLAMAK İSTEDİM.
