Kedi gibi evcil hayvanların zehirlenmeleri dikkatsizlik sonucu olmaktadır. Evlerin temizliğinde kullanılan kimyasal içerikli sıvılar, fare,böcekler gibi haşerelerin ilaçlanmasındaki kullanılan zehirler,kokuşmuş gıdalar ve bekletilen çöpler zehirlenmelere sebep olmaktadır. Yaz aylarında ormanlık, otlu,çalılı arazide yenen bir bitki veya yılan sokması da nedenlerden sayılabilir. Fabrikalarda, işyerlerinde fare mücadelesinde kullanılan palet şeklindeki fare zehiriyle ölmüş bir farenin kediler tarafından yenmesi. Bazı belediyelerin ve bazı sadist kişilerin kedilere zehirli et veya gıda maddesi vermeleri.

Kedi zehirlenme olayının öncelikle tanımlanması gerekmektedir. Zehirlenmenin tanınabilmesi şu koşullarla olanaklıdır.
1)Zehirin hayvan tarafından alındığının görülmüş olması.
2)Zehirin saptanmış olması.
3)Belirgin bir şekilde zehirlenmeyle ilgili klinik semptomlar gözlenmeli.
4)Hayvanın yediği yiyecek ve kaplarındaki artıklar toksikolojik muayeneye gönderilmelidir.

Kedi zehirlerin birçok muhtemel kaynağı vardır.
Bunlar:
İçerideki ve dışarıdaki birçok bitki.

Doktor reçetesiyle verilen birçok ilaçlar, bunlar hayvanlar için yazılıp yanlış miktarda verilmiş olabilir veya evdeki başka birine ait olup kazara hayvan tarafından yenebilir.

Temizlik sıvıları, antifriz, sıçan veya fare yemi karınca yemi ve diğer haşere ilaçları, bitki ilaçları kurşun bazlı boya ve kurutulmuş çiçek karışımı içeren ev kimyasalları.

Aketaminopen, aspirin veya ibrofen , parasetamol gibi reçetesiz ilaçlar.Özellikle kediler aspirine karşı aşırı duyarlılık gösterirler.

Pire tozları, spreyler şampuanlar ve antiparaziter solüsyonlar gibi güncel ürünler.

Karbon monoksit gibi solunan ürünler.

Çikolata ve küflenmiş peyniri içeren ev yiyecekleri.

Esrar, kokain, amfetamin ve alkol gibi ilaçlar.
Bit.pire mücadelesinde yavru kedilerin ensesine damlatılan antiparaziter damlalar.

ZEHİRLENME NEDENLERİ

Kazara yutma.
Hayvana kötü muamele.Öldürme amaçlı zehirleme.
İçeriğini anlamadan hayvana uygun olmaya ilaç verme.İnsanlara iyi geldiği düşünülüp,hayvanlara verilmesi.
Çikolata ve küflü peynir gibi hayvana zehirli olacak yiyecekler yeme.
Çöp yeme.
Fare gibi zararlılara karşı kullanılan yemleri yeme.
Yılan ,akrep sokması.

Veterinere danışmadan asla hayvana retçesin ilaç vermeyin. İnsanlara özel ’’İbrufen ve akteminopen ,salisilik asit’’ gibi reçetesiz ilaçlar hayvanlar için zehirleyici olur.

ZEHİRLENME BELİRTİLERİ

Zehirler yenebilir, solunabilir veya deri yoluyla emilebilir. Zehirlenmenin belirtileri hemen görülebilir, saatler ya da günlerde alabilir.
Kusma veya ishal (kan ya da yutulan zehirden parçalar bulunur veya bulunmaz).
Felçler veya aşırı heyecan, titreme, depresyon, uyuşukluluk veya koma gibi diğer anormal zihinsel süreçler/ durumlar.
Salya akıtma (ağızda sulanma veya köpürme)
Şişmiş, kızarmış, tahriş olmuş deri ya da gözler.
Ağızda yaralar, dudakların veya derini yanması.
Ağız ayda anüsten kan gelmesi veya herhangi bir vücut çürüğü.
Eve ya da bahçeye çiçek almadan önce hayvanlar için zehirleyici olan ve olmayan bitkileri veteriner hekiminize sorun. Zararsız olduğundan emin olmadıkça her bitkinin zararlı olabileceğini fark edin.

ZEHİRLENMEDE İLK YARDIM

1-Mukoza zar rengini kontrol edin . Belli zehirler renkte belli değişikliklere yol açar. Örneğin, kediler de akataminopen zehirlenmesi kahverengi mukoza zarı rengine yol açar ve parlak kırmızı mukoza zarı rengi karbon monoksit zehirlenmelerinde oluşur.
2-Kılcal geri doldurma zamanını kontrol edin.
4-Hayvanın zihinsel durumunu kontrol edin, felçler, artmış heyecan, düzensizlik, depresyon veya komanın olup olmadığına bakın.
5-Veteriner hekiminize veya veteriner acil durum kliniğini arayın. Mümkünse aşağıdaki bilgileri hazırda bulundurun.
Zehİrin gerçek adı.(Zehirin prospektüsünü saklayın.)
Hayvanın ne kadar yediği ya da maruz kaldığı.
Maruz kalma veya yutma ne kadar önce oluştuğu.
Hayvanın hayat belirtileri (Isı, kalp oranı, soluma oranı, kılcal geri doldurma süreci, mukoza zarı rengi).
Hayvanın tahmini ağırlığı.

GÜNCEL ZEHİRLER

1-Veteriner hekimlerinizi veya veteriner fakültesinin farmakolaji bölümünden zehirler hakkında bilgi almak için ayrın .
2-hayvanı bol suyla yıkayın. Hayvanınız pire ürünlerine reaksiyon gösteriyorsa yumuşak bir sabun veya bebek şampuanı kullanılabilir. Yağ bazlı zehirler (petrol ürünleri gibi) için bulaşık yıkama sıvıları kullanın. Su zehiri harekete geçirebileceğinden hayvanı ıslatmadan önce veteriner hekiminizi arayın.
3-Zehir gözdeyse gözü bol miktar su veya steril göz losyonuyla temizleyin.

SOLUNAN ZEHİRLER:
Karbon monoksit gibi gazlar zehirlenmelere yol açabilir
1-Mümkün oldukça çabuk şekilli hayvanı temiz havaya çıkarın.
2-İhtiyaç halinde suni solunum uygulayın .
3-Şoku kontrol edin.

YUTULAN ZEHİRLER:
Kusturmak uygun olabilir ama bir veteriner hekiminizle konuşmadan kusturmayın. Bazı yakıcı maddelerle süt uygulamak uygun olabilir, ama bu duruma göre karar verilmelidir.Halk arasında yoğurt yedirmekte yaygındır.Yoğurt bazı zehirlerin emilimini engellemektedir. Veteriner hekimin yardımına başvurun.
Aşağıdaki durumlarda hayvanı kusturmaya çalışmayın:
Hayvan nefes alma güçlüğü çekiyor.
Hayvan gergin, alışılmadık şekilde heyecanlı ya da nöbet geçiriyorsa.
Hayvan bilinçsizse.
Zehir şüpheli veya yakıcı bir madde (lavabo açıcı gibi), bir asit(pildeki gibi) veya petrol bazlı bir üründür.
Hayvanın kalp oranı çok düşüktür .
Yenen nesne keskin ya da sivri uçlu ise.
Önceden bir şişme varsa .
Bir zehir kutusunun üstünde kusturmayın yazıyorsa.

NASIL KUSTURULUR?
Veterineriniz öneriyorsa ağız yoluyla evdeki hidrojen peroksit (%3 miktarında ) verebilirsiniz. Yani vücut ağırlığının her 500 gr ‘mı için bir çay kaşığı, veterinere giderken 3 kereye kadar her 15–20 dakikada bir uygulanabilir.
Kusturamıyorsanız, hayvanın midesinin pompalanmaya ihtiyacı olabilir.
Yutma bir süre önce olmuş ve zehir zaten kısmen emilmişse daha fazla emilmeyi engelleme çabaları gerekli olacaktır, buna hayvana tıbbi kömür vermek de dâhil olabilir.
Birkaç zehrin panzehiri vardı. Panzehiri belirlemek için veteriner hayvanın ne yediğini bilmelidir.

ZEHİRLENMEYLE İLGİLİ SIKLIKLA SORULAN SORULAR:

1)Zehirlenme belirtileri nelerdir?

Yanıt:Zehirin solunum,yenerek alınmasına göre farklılık görülmekle beraber genel olarak;
Kusma,ishal,halsizlik,depresyon,titreme,aşırı tedirginlik,salya akışı görülebilir.

2)Zehirlenme görüldüğünde veterinere götürmeden önce neler yapabiliriz?

Yanıt;Gıda yoluyla alındıysa, kusturmaya çalışılmalıdır.Zehirin bağırsaklardan sindirilmesini önlemek için.Bilimsel gibi görülmese de yoğurt yedirmek önerilebilir.
Solunum yoluyla alındı ise,rahat nefes alacağı temiz havanın bol olduğu bir ortama çıkarılmalıdır.Suni solunum yaptırılmalıdır.Yılan zehirlenmelerinde ise;ısırılan yere küçük bir kesi yapılarak zehirin dışarı akıtılmasına çalışılmalıdır.

İ.SERDAR SAYAR
VETERİNER HEKİM -ADANA