Mondros Mütarekesi imzalanmış, Osmanlının eli kolu bağlanmıştı. Halk Batıda Yunanlılar, Doğuda Ermeni ve Rum çeteleri, Güneyde, Fransızların işgali altında inim inim inliyordu. Hükumet korkak, ürkek, tepkisizdi. Orduya yapılan müdahalelere bir ses çıkarılmıyordu.
I. Dünya Savaşından yenik çıkmıştık. Ordu dağıtılmış, devlet savunmasızdı. İşgalci devletler Anadolu’yu istedikleri gibi sömürmeye başlamışlardı. İzmir’in işgalinden sonra bölge halkı inanılmaz işkenceler altındaydı.
19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı Hatay/Dörtyol’da bir güç ortaya çıktı ve Fransızlara ilk kurşunu sıktı. Bu güç, önce Güney, sonra Batı cephesine yayıldı. İki yıl içerisinde 15.000 kişilik bir oldu. Adı Kuva-yı Milliye idi. Yani Millet Kuvvetleri.
Bir kurucusu veya lideri yoktu. Tamamen, “Yeter artık,” diyen halkın iradesiyle, gönüllülerden meydana gelen kendiliğinden oluşturduğu bir güçtü. Hiçbir zaman tek bir merkeze bağlanmamış ve kendi bulundukları bölgeleri savunuyorlardı. İşgalcilere karşı bütün güçleriyle direniyor, düzenli orduya zaman kazandırıyorlardı.
Önce padişah ve hükumeti ürktü. Damat Ferit İngilizlerin teşviki, tahriki ve yardımıyla karşı gücünü oluşturdu. “Kuva-yı İnzibatiye”, ya da diğer adıyla “Hilafet Ordusu.” Yani Halifenin ordusu. Sadat gibi.
Hemen Kuvâ-yi Milliyecilerin eşkıya olduğu ve öldürülmelerinin sevap ve vatani bir yükümlülük olduğuna dair Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Beyefendi'ye bir fetva çıkarttırdılar. Amiral Robbeck, Damat Ferit'e Birleşik Krallık'ın aktif bir iş birliği yapamayacağını ama silah ve mühimmat konusunda destek olacağını bildirdi. Maşa varken ateşi elle tutmanın gereği yoktu.
1919 yılında Anzavur isyanı çıkarıldı. Din, mezhep ve etnik ayrılıklar ne varsa kullandılar. El altından Anadolu’nun her yerinde isyan çıkarıyorlardı.
Başta Mustafa Kemal olmak üzere Millî Mücadele'ye katılan Kuvâ-yi Milliye'ciler hakkında ölüm fetvasını Mustafa Sabri Efendi yazdı, Şeyhülislam Dürrizade onayladı, Sadrazam Damat Ferit imzaladı, Sultan Vahdettin yürürlüğe koydu.
Kısacası, Gazi Yakup Satar’ın dediği gibi, “Düşman sadece Yunan gâvuru değildi ki. İngilizi vardı, Fransızı vardı, İtalyalısı vardı, Rusyası vardı, Ermenisi vardı...Bir de bunlara yardım eden bizim hocalar vardı, şeyhler vardı, ağalar vardı, hainler vardı...Vardı da vardı... Çok şükür bizim de MUSTAFA KEMAL PAŞAMIZ .vardı..”
ALDIRMAYALIM ARTIK DÜRRİZADELERİN UZANTILARI ERBAŞLARA, FALAN
