Cumhuriyet ilan edilmiş, Türkiye yüzünü Batıya dönmüş ama Avrupa’nın tüm ülkelerinde olan bir şeyin eksikliğini görmüştü. Ulusal değere sahip bir anıtın yükseldiği, törenlerin yapılabileceği büyük ve ülkenin kültürel değerlerini gösterecek bir meydana sahip değildik. Bu, Cumhuriyet değerlerini yerleştirmeye çalışan Türkiye için önemli bir eksiklikti.
Anıt yapımına karar verildikten sonra, anıtın dikileceği bir yer aranmaya başlandı. Önce Beyazıt meydanı düşünüldü ama buranın tarihi yapısının yapılmak isteten anıtla bağdaşamayacağı düşünülerek vazgeçildi
Sonra Cumhuriyet değerlerine daha uygun olacağı düşünülerek, Taksim kavşağında karar kılındı.
Savaşın yaralarının yeni yeni sarılmaya başlandığı dönemde, ülkenin böyle gösterişli bir anıta harcanacak parası yoktu. Para şirketlerden, bankalardan ve gönüllü halktan toplanarak sağlandı.
Anıt, Milli Mücadeleyi ve Cumhuriyeti simgeleyen ilk eserdi. Başlangıçta, sadece Atatürk’ün heykelinin yapılması düşünüldü. Ama sonra, Atatürk’ün yanı sıra hem Milli Mücadeleyi, hem de Cumhuriyetin kuruluşunu da simgeleyen bir anıt olmasına karar verildi. .
Anıtın bir yüzü Milli Mücadeleyi, diğer yüzü Cumhuriyet Dönemini simgeleyecekti. Anıtın Milli Mücadeleyi anlatan yüzünde, Atatürk askerlerinin önündedir. O liderdir, milleti hep onun arkasındadır.
Diğer yüzünde ise sivil kıyafetiyle yanında, Kurtuluş Savaşı kahramanları İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak yer almakta. Savaş bir hiyerarşi içinde, komutanların birliği ve beraberliği ile kazanılmıştı. Birlik ve beraberlik böyle simgeleniyordu.
Hemen arkalarında askerler ve halk ile birlikte Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sini simgelenmekte.
Milli Mücadele döneminde Rusya’nın yaptığı silah, cephane, para, altın, kısaca maddi ve manevi her türlü yardıma duyduğu minnettarlığın bir ifadesi olarak, iki Sovyet generaline de anıt da yer verildi. Bunlar General Mihail Vasilyeviç Frunze ve Mareşal Kliment Yefremoviç Voroşilov’dur. Türk milletinin dostluk ve kadirşinaslığını simgeler.
Anıtın doğu-batı tarafında kadın portreleri bulunur. Doğu bölümünde yüzü peçeli mutsuz bir kadın geçmişi, batı bölümünde gökyüzüne bakan ve yüzü gülmekte olan mutlu bir kadın Batıya bakarak Cumhuriyeti ve geleceği simgeler.
Böylece anıt, hem bir tarihi özetlemekte, hem de Cumhuriyet Türkiye’sinin gelecekle ilgili misyonunu ve vizyonuna dair mesajlar vermektedir.
CUMHURİYETİN TEMELLERİ ÖYLE GÜÇLÜ İNANÇ VE İLKELERLE KURULDU Kİ,