Kısaca ve satır başlarıyla… Yorumsuz.
1. Coğrafi keşifler: İspanyollar İnka ve Aztek imparatorluklarını yağmaladı ve Avrupa’ya tonlarca gümüş getirdiler. Gümüşün değeri düştü. Osmanlı İmparatorluğu 10 yılda 2 kat fakirleşti. Buğday fiyatları %2.000 arttı. Halk aç kaldı.
2. Osmanlı İmparatorluğu bir “Barut İmparatorluğuydu Barutu yoğun bir şekilde kullanarak, barut kullanmayan düşmanlarını rahatça yenebiliyordu. Diğer ülkeler de barut kullanmaya başlayınca, zafer kazanmak zorlaştı.
3. Osmanlı sınırları genişledikçe, orduyu sefere çıkarmak zorlaştı. Orduyu yüzlerce kilometre uzaktaki sınıra götürmek çok masraflı ve zor oluyordu. Kazanılan savaşların bile masrafları zafer kazanmaya değmez oldu.
4. Etrafımız düşman doluydu. Sınırlarımızı korumak zorlaştı.
5. Baharat Yolu’nun önemi azaldı ve bu da Osmanlı’nın ticareti çöktü
6. Askeri kanun ve geleneklere saygı gösterilmemeye başlandı. Ordu itibarını kaybetti. Yeniçeri ve Kapıkulu Ocağı bozuldu.
7. Dirlik araziler askerlikle ilgisi olmayan kişilere verilmeye başlandı.
8. Batıdaki gelişmeler takip edilip uygulanmayınca ordu Batının gerisinde kaldı.
9. Denizcilikle ilgisi olmayan kişiler kaptan-ı deryalığa getirildi, ordu liyakatsiz kişilerin emrine verildi.
10. Okullarda bilimsel eğitim, yerini dinsel eğitime bıraktı.
11. Adalette hakkaniyet yerine keyfi uygulamalar geldi.
12. Halk arasında düşmanlıklar yaratıldı, devlet ve ordu içinde birbirine düşman bir çok gruplar. Oluştu.
İstenirse bunlara başka maddeler de eklenebilir.
BAŞTA SÖYLEMİŞTİM.
• KISACA,
• SATIR BAŞLARIYLA VE
• YORUMSUZ.