Adana’da 1990-1994 döneminde Seyhan Belediyesi bünyesinde kurulan Mavi Marketlerin kurulmasında katkısı olan Ersan Işıksoy, CHP’li belediyelerin pahalılık, işsizlik ve yoksullukla mücadelenin önemli bir aracının 'Halk Marketler' olduğunu ifade etti.
'Halk Marketler'in mutlaka Türkiye genelinde bir model olarak kurulmasını öneren Ersan Işıksoy'un, 'PAHALILIK, İŞSİSZLİK ve YOKSULLUK’la MÜCADALENİN ÖNEMLİ BİR ARACI OLARAK, HALK MARKETLER/TÜRKİYE' başlığıla kaleme aldığı yazısı şöyle:
Ülkemizin başat sorunları, PAHALILIK, İŞSİZLİK ve YOKSULLUK üçlüsüdür.
Pahalılığın bir nedeni, yanlış tarım politikaları ile buna bağlı olan, girdi maliyetlerinin sürekli yükselmesidir. Diğer ana nedeni, üreticiyle tüketici arasındaki aracılar; hatta, bazı fırsatçıların olmasıdır.
İşte, tarım ve hayvancılık ürünleri üreticilerini, üretin kooperatifleri çatısında toplayarak; *Sebze-Meyve ürünlerini, *Et (dana-koyun-tavuk-balık) ürünlerini, *Süt-Süt ürünlerini ve diğer şarküteri ürünlerini, yumurtayı, *Bakliyat ve sıvı-katı yağ ürünleri ile diğer kuru gıda ürünlerini, *Soğuk-Sıcak içecek ürünlerini ve çay’ı, *Bakkaliye (bisküvi-gofret-kaplama bar-çikolata-cips-vb.) ürünlerini, *Çoçuk bakım ürünlerini (bebek bezi-ıslak havlu-bebek şampuanları ve kremleri-vb.), *Kişisel bakım ürünlerini (şampuan-sabun-krem-kadın ped’i-vb.), *Genel temizlik ürünlerini (mutfak-banyo-genel temizlik, vb.), *Kağıt ürünlerini (tuvalet kağıdı-kağıt havlu-peçete-vb.), ARACISIZ-DOĞRUDAN, üreticilerden satın alıp, EKONOMİK FİYATLARLA, YURTTAŞLARA PERAKENDE satmak üzere, başta CHP’li BELEDİYELER olmak üzere, muhalefet belediyeleri, HALK MARKETLER’i, çok hızlı biçimde açmalılar. HALK MARKETLER, aracısız-doğrudan üreticilerden, çok büyük miktarlarda ürün satın alacakları için, EKONOMİK FİYATLAR’la satın alma yapabilirler. Bu ürünleri minimum kar oranlarıyla, bakkallara-büfelere, manavlara-semt pazarı esnafına ve kasaplara; yani, KÜÇÜK ESNAFA TOPTAN SATIŞ yapabilirler; yapmalılar. Böylece, küçük esnafı, hem HALK MARKETLER’in, hem de ulusal ve uluslararası zincirlerin rekabetinden, koruyabilirler. Ayrıca, küçük esnafın kar oranını da yükseltebilirler.
PAHALILIKLA MÜCADELE: Böylece, bir yandan HALK MARKETLER; diğer yandan, toptan satış yaptığı bakkalalr-büfeler, manavlar-semt pazarı esnafı ve kasaplar da EKONOMİK FİYATLER’la ürün sattıkları için, fiyatlardaki artış oranı, aşağıya çekilecektir. Hatta, rekabet gereği, sektörün diğer oyuncuları da bu fiyatlara inmeye çalışacaklarından, yukarıdaki yöntemle çalışacak HALK MARKETLER/TÜRKİYE, ülke genelinde TOPYEKÜN PAHALILIK’la MÜCADELE’nin aracı olacaktır. İŞSİZLİKLE MÜCADELE: HALK MARKETLER/TÜRKİYE, bir yıl içerisinde, ülke genelinde toplam yaklaşık 3.000 adet şubeye ulaşacağından, yüz bin’den biraz fazla, DOĞRUDAN İSTİHDAM sağlayacaktır. Ayrıca, başta küçük çiftçi-yoksul köylüleri, üretim kooperatifleri çatısı altında toplayıp, satın alma garantili-sözleşmeli üretim yaptıracağından, AİLE ÇİFTÇİSİ-KÖYLÜSÜ yapısını güçlendirerek, DOLAYLI İSTİHDAM oluşacaktır. Hatta, bu AİLE ÇİFTÇİSİ-KÖYLÜSÜ üreticilerinin istihdam edecekleri çalışanlarla, DOLAYLI İSTİHDAM daha da çoğalacaktır. İşte, HALK MARKETLER/TÜRKİYE, 3.000’e yakın şubesiyle, çalışanlarıyla DOĞRUDAN ve KÜÇÜK ÇİFTÇİ-YOKSUL KÖYLÜ’lerin oluşturacağı DOLAYLI İSTİHDAM ile İSTİHDAM SORUNU’nun çözüm aracı olacaktır. YOKSULLUKLA MÜCADELE: HALK MARKETLER/TÜRKİYE, *Yüz binden fazla çalışanına, bu günkü koşullarda, minimum 3.750 tl/net aylık gelir sağlayarak, *Binlerce Küçük Çiftçi,-Yoksul Köylü’lerle, SATIN ALMA GARANTİLİ-SÖZLEŞMELİ ticaret yaparak, *Küçük Çiftçi-Yoksul Köylü’lerin yanında, ek istihdam oluşturarak, 1)Yüz bin’lerce yurttaşımıza, düzenli ve giderek çoğalan bir gelir sağlayarak, 2)Pahallıkla mücadele edip, ucuzluğu sağladığı için, temel tüketim ürünlerine harcanan paraları azaltacağından, diğer harcamalarına ayırabileceği miktarı çoğaltacağından, YOKSULLUKLA MÜCADELE’nin aracı olacaktır. DÜZENLİ İLETİŞİM: HALK MARKETLER/TÜRKİYE, yukarıdaki çalışma anlayışıyla. BELEDİYELER ve BELEDİYE BAŞKANLARI’nın; *Başta, “yoksulluk sınırı” altında yaşayan YURTTAŞLAR’ızla, *Bakkalla-Büfeciyle, manav-semt pazarı satıcısı ve kasap; yani, küçük esnafla *Öncelikle, Küçük Çiftçi-Yoksul Köylü olmak üzere, üreticilerle, *Yüz bin’den biraz fazla çalışanları ile üretici çalışanlarıyla, sürekli ve düzenli, İLETİŞİMİ’ni sağlayacaktır.
FİNASMAN MODELİ:
Toplam yatırımın, %5 ile %10 arası bir tutar, Belediyelerce finanse edilecek. Kalan tutarın dağıtım araçlarının, hafif ticari araçlarının ve binek otomobillerin finansmanı, leasingle; diğer yatırım tutarları ise, yatırım ve işletme kredisiyle finanse edilecek. Ödemeler, ödemesiz bir ön dönem ve ardına, çok uygun vade-faizle yapılacaktır. İlgili finans kuruluşlarıyla, gerekli iletişim yapılmıştır.
MEVCUT ve YAKINDA YAŞAMA GEÇECEK UYGULAMALAR:
“Halkın Bakkalı”, “Başkent Market”, “Bakkal Market”, “Et Halk Market”; ya da adı, “Halk Market”, aslında “Yardımlaşma Sandığı” veya “Halk Bakkal” biçimindeki uygulamaların, temel eksiklikleri-hataları; *Kooperatif ürünlerini satmayı, esas almaları: Bu durum onları, başta BİM-A101-ŞOK olmak üzere, tüm rakiplerine karşı, rekabette “çaresiz” hale getiriyor. Çünkü, kooperatif ürünleri, genelde doğal-natürel ürünler olduğu için, benzeri ürünlerden pahalıdır, *Temel tüketim ürünlerinin tamamını, satmamaları: Kent ve ilçe merkezlerinde, “kentleşme” süreci hızlı olduğu için, buralarda yaşayan yurttaşlarımız, temel tüketim ürünlerini, -eve yakın, -fiyatları ekonomik, -ürün çeşitliliği fazla, -ürünleri sağlıklı, -temiz ve geniş, -çalışanları güler yüzlü, satış noktalardan almayı tercih ediyorlar. Mevcut uygulama biçimleri, bu özellikleri taşımıyorlar. Buralara harcanan paralara ve emeklere, yazık oluyor.
Sonuç olarak, HALK MARKETLER/TÜRKİYE; *Aracısız-Doğrudan, üreticilerden ürün satın alarak, ekonomik fiyatlarla satış yaparak; sebze-meyve, et (koyun-dana-tavuk-balık), süt ve süt ürünleri, bakliyat ve diğer kuru gıda, soğuk ve sıcak içecekler ile çay, bakkaliye ürünlerinin TAMAMINDA; diğer temel tüketim ürünlerinde, her kategoride BİR MARKADA, EN UCUZ OLACAK biçimde, *Küçük çiftçi-yoksul köylüyü, üretim kooperatiflerinde bir araya getirerek, *Temel tüketim ürünlerinin tamamını, eve yakın-ekonomik fiyatlarla-sağlıklı ürünleri, temiz ve geniş ortamlarda-güler yüzlü çalışanlarıyla satış yaparak, PAHALILIKLA-İŞSİZLİKLE-YOKSULLUKLA mücadele edecektir.
Son bir “dip not”: HALK MARKETLER/TÜRKİYE, *“ayakları üzerinde durabilen”, *“sürdürülebilir”, *“kendi kendine yetebilir”, *”ticari başarı olmadan, siyasi başarı olamaz”ın örneği, ÇAĞDAŞ bir İŞLETME olacaktır
