Mevcut düzeni hiç sevmedi. İktidarla zoru vardı Kimin sesi çok çıkarsa, ona hak verdiğimizi hep yüzümüze vurdu. Din, devlet ve sermayenin yarattığı dünyaya karşıydı.
Lizbon’da küçük bir köyde doğdu. Sarhoş nüfus memuru, kimliğine köylülerin babasına taktıkları lakabı, Saramago’yu (yabani turp) yazınca José Saramago oluverdi.
Ailesi yoksuldu. Annesi her bahar
yorganlarını rehin bırakırdı. Bazen kışın geri alamazlardı. O kadar fakirlerdi
ki, bir kardeşi bakımsızlıktan öldü.
Anne babası şehre çalışmaya gidince,
dedesi ve ninesinin yanında büyüdü. Dedesi kışın, ağıldaki domuz yavrularını
üşümesinler diye yatağına alır, torununa soğuğu unutturacak hikâyeler
anlatırdı. Ninesi, “Dünya o kadar güzel ki öleceğime yanıyorum,” diyecek kadar
coşkuluydu.
İlk romanı Günah Ülkesi’nden sonra 19
yıl edebiyata hiç ilgilenmedi. Dergilerde,gazetelerde siyasi yorumlar yazdı.1966’da “Muhtemel Şiirler”
adlı kitabıyla edebiyata döndü
1984’te Ricardo Reis’in Öldüğü Yıl’da
Hitler, Mussolini, Franco ile yükselen faşizm Saramago’nun hedefindeydi.
Portekiz tarihinde Salazar rejimine odaklanan romanda Ricardo Reis karakteriniyarattı.
Tanrı ile Şeytan’ı ters yüz eden İsa’ya Göre İncil romanından sonra Katolik Kilisesi’nce aforoz edildi. Hükümet kitabı yasakladı. Avrupa Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmesini engelledi.O da Portekiz’i terk etti.
Körlük adlı romanında, direksiyon
başında ansızın körleşen bir adamın körlüğünü bütün şehre bulaştırdığı hayali
bir mekanın hikayesini yazdı.Korkunun insanlara neler yaptırdığı, yaptıracağı
ve iktidarın baskı kurmak için hiçbir fırsatı kaçırmadığını anlatıyordu.
1998’de “Okurlarını farklı bir
gerçeklikle tanıştırdığı, hayal gücünün ve ironinin hâkim olduğu bir boyut vaat
ettiği” için Nobel Edebiyat Ödülü’ne değer bulundu. Nobel konuşmasında
durduğunu yeri şöyle anlattı:“Eskiden bana ‘İyi adam ama komünist derlerdi;
şimdi ‘Komünist ama iyi adam’ diyorlar.”
2004’te çıkan kitabı Görmek’te, belirsiz
bir ülkede bu kez seçim zamanıydı. Halk boş oy vermeye devam ettikçe kaos
başlayacaktı.Seçmen davranışlarını bir türlü tahlil edemeyen iktidar paniğe kapılıyordu. Yaşananlar hep
dış güçlerin bir oyunuydu.
Diyordu ki,“Kâinat yaratılana kadar Tanrı hiçbir şey yapmadı. Sonra, nedense, onu yaratmaya
karar verdi. Altı günde yarattı, yedinci gün istirahate çekildi. O günden beri istirahatte.
Ebediyen de istirahate devam edecek. Ona nasıl inanılabilir ki?” Vatikan bu sözleri hiç unutmadı.
18 Haziran 2010’da vefat etti. Naaşıyakıldı.
Külleri evinin bahçesine gömüldü.Vatikancenaze törenini bile beklemeden,Tanrı’nın varlığını hep reddeden Saramago’nun dünyaya
kötülük yaymak için geldiğini söyledi.Bir hayli de rahatlamıştı. Bir şeytan
daha ölmüştü.
SİZİ BİLMEM AMA BEN SEVERİM BÖYLE CESUR
YAZARLARI.
SİZCE…
