Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (TGC) kurucu başkanı Sedat Simavi adına 36 yıldan bu yana gazetecilik, radyo, televizyon, edebiyat, sosyal bilimler, fen bilimleri, sağlık bilimleri, görsel sanatlar ve spor alanları olmak üzere 9 dalda sanatçı, gazeteci ve bilim insanlarına verilen 'Sedat Simavi Ödülleri' törenle sahiplerine takdim edildi.
ÖZLEMLE ANIYORUZTörenin açılış konuşmasını yapan TGC Başkanı Orhan Erinç “Cemiyetimizin kurucu başkanı ve Türkiye’de gazetecilikte yenilik denilince ilk akla gelen ustalarımızdan biri olan Sedat Simavi, 59 yıl önce aramızdan ayrılmıştı. Burada adına konulmuş olan ödül töreni nedeniyle kendisini saygı ve özlemle anıyoruz” dedi.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN ÖNÜ KESİLİYORBaşkan Erinç, 2012 yılını geride bırakmaya sayılı günler kaldığını söyleyerek yılı şöyle değerlendirdi:
“Medya mensuplarına, gazetecilere uygulanan baskılar, 2012 yılında neredeyse tavan yapmış durumda. Bu daha çok yasalar yapılırken, yoruma açık maddeler oluşturulmasından ve gerekçelerde belirtilen amaçlarla maddelerin yazılışındaki farklılığın yorumundan kaynaklanan bir durum diye düşünüyoruz.
Mesela Türk Ceza Yasası'nda çeşitli maddeler ifade özgürlüğünün önünü kesiyor. Bir de Terörle Mücadele Yasası var ki, Türkiye’de herkesi terörist kavramı dahilinde yargılamak ve bu iddia nedeniyle tutuklamak, doğal bir görüntü oluşturmaya başladı. Özellikle uzun tutukluluk sürelerinin ceza infazına dönüşmüş olduğu bir süreçte yaşıyoruz. Türkiye’de çeşitli çelişkiler olduğunu da söylemek durumundayız.
DEĞİŞTİRMEK İKTİDARIN ELİNDEBilindiği gibi Terörle Mücadele Yasası kapsamında tutukluluğun 10 yıl olduğuna, diğer suçlar ile ilgili de 5 yıl olduğuna ilişkin yargı kararları var. Buna rağmen yasama ve yürütme yetkilileri uzun tutukluluktan şikayet ediyorlar. Oysa uzun tutuklulukla ilgili görüşlerinde samimi iseler yasaları değiştirmek de, tasarı hazırlamak da onların görevi ama Türkiye’de eylemden çok söz geçerli olduğu için bu yakınmaları genelde kabul etmek gibi bir çoğunluk görüşü de gündemde yerini almış oluyor.
GAZETECİLER HEDEF ALINIYORBasın Yasamızda şöyle bir madde var:
‘Süreli yayın sahibi sorumlu müdür ve esas sahibi yani muhabir ve yazar, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz.”Bu Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde yer alan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinin de zorunlu kıldığı bir madde olarak TGC tarafından 2004 yılında önerildi ve yasada yerini aldı. Ancak bu maddenin uygulandığını söylemek mümkün değil.
Çünkü soruşturma ve kovuşturma evrelerinde meslektaşlarımızın belge ve bilgileri ele alınıyor, ele alınmakla kalmıyor subjektif değerlendirmelerde yorumlanıyor ve gazetecilik faaliyetleri suç sayılıyor. Oysa bu durum Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesine de aykırı bir uygulamayı gündeme getiriyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 14 Eylül 2010 günü Hollanda Hükümeti’ni Sanoma Kararı'yla 35 bin euro tazminat ödemeyemahkum etti. Nedeni, gazetecilerin belge ve bilgilerinin değerlendirilmesi ya da hedef alınmasıydı. Anlaşılıyor ki Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ndeki rekorunu da yenilemek için aday ülkelerden biri konumunda.”
YIPRANMA HAKKI BİLİM DIŞI BİR GEREKÇEYLE KALDIRILDI2008 yılında yıpranma hakkı olarak bilinen itibari hizmet zammının bilim dışı bir gerekçeyle kaldırıldığını hatırlatan Başkan Erinç, sözlerini şöyle sürdürdü:
“O dönemde TGC Yönetim Kurulu olarak yaptığımız başvurular ne yazık ki siyasal tercihler yüzünden yerine getirilmedi. ‘Bilim dışı gerekçe’ dedim çünkü Sayın Bakanın o dönemde yaptığı açıklamada, 2098 Sayılı Yasa'nın basındaki teknoloji değiştiği için kaldırıldığını açıkladı.
Teknoloji değişikliği şu idi. Kurşun eritilerek harflerin dökülmesi, satırların ya da sayfaların yapılması sırasında kurşunların alaşımlarının buharından zehirlenme, etkilenme gibi bir tehlike söz konusuydu. O nedenle özellikle teknik kesimde çalışan meslektaşlarımızın kimi ayrıcalıkları da vardı ve itibari hizmet uygulamasından yararlanıyorlardı. Ancak gazetecilerin yararlanma gerekçesi bu değildi. Yaşam tehlikesi, görevin getirdiği stres ve çalışma saatlerinin düzensizliği dikkate alınmıştı. Zaten itibari hizmet uygulamasından yararlanan tek meslek gazetecilik değildi. Çok sayıda meslek ve iş de 2098 sayılı yasa kapsamındaydı. Bir süre önce yürütme
sözcüleri yıpranma hakkının geri getirilmesi konusunda görüş açıkladılar, çalışmalar yaptılar ama bir sonuç çıkmadı.
Son öğrendiğimize göre bir bilimsel kurul konuyu inceliyormuş. Bilim dışı bir nedenle kaldırılan bir maddenin yasanın bilimsel yönden tartışmaya açılmasını anlamak zor. Daha önemli konularda yapılmayan bir uygulamanın yıpranma konusunda gündeme gelmesi de ilginç bir yaklaşım olarak görülüyor. İkincisi ‘Avrupa’da var mı?’ diye araştırıyorlarmış. Avrupa’da yok çünkü Avrupa’daki sosyal sigortalılık bir işverenin yanında çalışılarak kazanılmıyor. Orada gazeteciler dahil bütün çalışanlar zaten sigortalı.
Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre, basın kartı alacak kişinin Basın İş yasası kapsamında çalışıyor olması ve işverenin de primlerini ödüyor olması gerekiyor. Ama Avrupa’da böyle bir durum yok. O nedenle bu bilimsel çalışmanın nasıl sonuç vereceğini şu anda bilemiyoruz. Ama umutsuzluğa da düşmek istemiyoruz”
İNTERNET GAZETECİLİĞİNDE DÜZENLEME ŞARTBir başka mesleki sorunun internet gazeteciliği ve internet gazetecilerinin hukuki tanımlarının yapılmamış olması olduğunu belirten Erinç, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu hukuki tanımlama yapılmadığı için internet alanında görev yapan meslektaşlarımız çeşitli sosyal ve ekonomik haklardan yararlanamıyor. Görev tanımları olmadığı için de meslekte tanıtma kartı niteliğindeki basın kartından da yoksun kalıyorlar. Biz uzun yıllardır bu konuda da önerilerde bulunuyoruz. En son bir çalışma grubu, basın yasasındaki değişiklik yapılarak internet gazeteciliğinin ve internet gazetecilerinin tanıma kavuşturulması konusunda öneride bulundu. Öneri internet gazeteciliği'nin Basın Yasası'na eklenmesini öngörüyor. İnternette sadece yazılı bölüm değil televizyon yayını, video yayını gibi değişik teknojilerin uygulandığı bölümler de var. Nasıl gazete ile radyo ve televizyonun arasında teknolojik fark var, radyo ve televizyon için ayrı bir yasa düzenlenmesi gerekiyorsa internet gazeteciliği için de ayrı bir yasa düzenlenmesi konusunda önerilerimiz oluyor. Önemli bir sorunu da internette görev yapan meslektaşlarımızın hak kayıpları oluşturuyor. “
Erinç, “2012 yılını geçmiş yıllara kıyasla gazetecilik açısından daha tehlike bir yıl olarak uğurlayacağımızı anımsatmak istiyorum. 2013 yılında umuyor ve diliyoruz ki hapisteki gazeteciler tutuksuz yargılanacak şekilde yasal değişiklikler yapılabilsin. İfade özgürlüğünün önündeki engeller kaldırılmaya çalışılsın ve kaldırılsın.” şeklinde konuştu.
ÖDÜLLER TÖRENLE SAHİPLERİNİ BULDUGazetecilik: Utku Çakırözer, Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanan “Suriye Devlet Başkanı Cumhuriyet’e konuştu Esad: Keşke Düşürmeseydik' başlıklı söyleşisi ile ödül aldı.
-Seçici Kurul ayrıca, Kadir Can’ı “12 Eylül 1980 Akıl Tutulması' adlı albüm kitabı nedeniyle övgüye değer gördü.
Radyo: Tanju Yenisey, Avustralya Devlet Radyo Televizyon Kurumu SBS Radyosu’nda yayınlanan 'Çok Kültürlülük Başarısız mı oldu' adlı radyo programıyla ödüle hak kazandı.
-Seçici Kurul ayrıca, Özlem Devrim Bahar – Başar Tıkman’ı Yön Radyo’da yayınlanan “Başka Türlü: Adressiz Hayatlar / Gurbet İşçileri' adlı ortak radyo programı nedeniyle övgüye değer gördü.
Televizyon: Demet Haselçin, TRT Türk kanalında yayınlanan “Masumiyet Müzesi' adlı televizyon programı ile ödülünü aldı.
-Seçici Kurul ayrıca, Özgen Bingöl ve Arda Sevimli’yi Kanal D’de yayınlanan 'Panzer Dur' adlı ortak haberi nedeniyle övgüye değer gördü.
Edebiyat: Ahmet Cemal, 'Lanetlenmiş Ağustosböcekleri' adlı deneme kitabıyla ödül kazandı.
Sosyal Bilimler: Prof. Dr. Zafer Toprak, “Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji' adlı eseriyle ödül aldı.
Fen Bilimleri: Yrd. Doç. Dr. Kâzım Büyükboduk, “Stark Birimleri ve Tümden Gerçel Sayı Cisimleri İçin Iwasawa’nın Ana Sanıları' adlı makalesiyle ödül kazandı.
Sağlık Bilimleri: Doç. Dr.Bülent Önal “Vezikoüreteral Reflü Hastalığı İle Etkilenen Kardeş Çiftlerinde Tek Nükleotid Polimorfizm Bağlantı Analizi İle Kromozom 11 de Saptanan Renal Skar Oluşumuna Karşı Koruyucu Loküs” adlı çalışmasıyla ödüle değer bulundu.
-Seçici Kurul ayrıca, Prof. Dr. Seyhun Topbaş’ı “Kekemelik İçin Terapi ve İnternet Ortamında Topluluk Temelli Özyardım Destek Grupları Oluşturma Çalışması' adlı eseri nedeniyle övgüye değer gördü.
Görsel Sanatlar: Füsun Onur, “Kassel - Almanya'daki 13. Documenta etkinliğindeki sergisi” ile ödül kazandı.
Spor: Aslı Çakır Alptekin, “Atletizmde 1500 metre Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu” olması nedeniyle ödüle değer bulundu.
-Seçici Kurul ayrıca, Nazmiye Muslu’yu “Halterde (40 Kg.) Londra Paralimpik Oyunlar Şampiyonu” olması nedeniyle övgüye değer gördü.
TEŞEKKÜR PLAKETİ VERİLDİ2012 Sedat Simavi Ödüllerine katkıları nedeniyle Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi’ne teşekkür plaketi verildi. Ödülü, Kurumsal İletişim Direktörü Lebin Ebru Çokişler’e TGC Genel Sekreteri Sibel Güneş takdim etti. Avea İletişim Hizmetleri Anonim Şirketi’ne verilen teşekkür plaketini Medya İlişkileri Birim Müdürü Süheyla Akbulut TGC Yönetim Kurulu üyesi Celal Toprak’tan aldı. TGC Başkanı Orhan Erinç’ de programı sunan Duygu Canbaş’a teşekkür plaketi verdi.
Taksim The Marmara Oteli’nde gerçekleştirilen törene; TGC Başkanı Orhan Erinç, TGC Önceki Başkanı Nail Güreli, TGC Başkan Vekili Turgay Olcayto, TGC Genel Sekreteri Sibel Güneş, TGC Genel Saymanı Gülseren Ergezer Güver, TGC Genel Sekreter Yardımcısı Zafer Atay, Yönetim Kurulu Üyeleri Orhan Ayhan, Recep Yaşar, Arif Kızılyalın ve Celal Toprak, Eskişehir Büyük Şehir Belediye Başkanı Prof.Dr. Yılmaz Büyükerşen, Belma Simavi, Türk Tabipleri Birliği Başkanı Prof. Dr. Özdemir Aktan, İstanbul Tabip Odası Başkanı Prof. Dr. Taner Gören’in de aralarında bulunduğu çok sayıda davetli katıldı. Tören, Türk Telekom ve Avea’nın desteğiyle gerçekleştirildi.
