Sermaye şirketleri kazanç elde etmek için kurulurlar. Amaçlarını gerçekleştirmek için de kurdukları şirketlere sermaye koyarlar. İşletmeler finansman ihtiyaçlarını iç fonlardan veya dış fonlardan karşılarlar. İç fonlara örnek işletme sermayesi, emtia, yedek akçeler, dağıtılmayan dönem karlarıdır. İşletmelerin ödenen nakdi sermaye artışları üzerinden hesaplanan faiz beyanname üzerinden kurumlar vergisi matrahından indirilmektedir. Bu amaçla 2015 yılında Kurumlar Vergisi Kanununda düzenleme yapılarak; sermaye şirketlerin nakdi sermaye artışlarının yüzde 50’si “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı “uygulanarak hesaplanan miktar kurumlar vergisi matrahından indirilmesi getirildi.

DÜZENLEMEDEN YARARLANACAK SERMAYE ŞİRKETLERİ VE UYGULAMA

Nakdi sermaye artışı faiz indirimi düzenlemesi Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-ı maddesinde 6637 sayılı Kanunun 8’nci maddesi ile nakdi sermaye artıran sermaye şirketlerini teşvik etmek amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Düzenleme ile ilgili önemli başlıklar aşağıda başlıklar halinde sıralanmıştır.

Anılan maddede; 26.10.2021 tarihinde yürürlüğe giren,7338 sayılı kanunun 59 uncu maddesiyle eklenen paragraf ile; madde kapsamında yapılacak nakdi sermaye artışlarının, yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için %50 oranı %75 olarak uygulaması düzenlemesi yapıldı.

Aynı şekilde; 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7417 sayılı kanunun 49’ncu maddesiyle de; ‘’bu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanılır. Bu dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde azaltılan sermaye tutarı indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.’’ Düzenlemesi ile uygulamaya aşağıdaki gibi devam edilecektir:

• Düzenleme; sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımları için bir teşvik müessesesidir.
• Nakit sermaye artıran şirketlerde, konan veya artırılan nakit sermaye üzerinden, TC Merkez Bankası faiz oranın %50’sine isabet eden kısmı kurumlar vergisi matrahından indirmeyi sağlayan bir teşviktir.
• Faiz oranı olarak TC Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan, bankalarca açılan Türk Lirası cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranıdır.  
• Hesaplanan indirim tutarı kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek koşulu ile kazançtan indirilir.
• İndirimden 1.7.2015 tarihinden itibaren yapılan sermaye artırımları için, artırımının tescilinden itibaren ve süresiz olarak her yıl için ayrı ayrı uygulanmasına devam edilirken bu kez …. Tarihinde yayınlanan … sayılı Kanunun … maddesi ile bu süre ilk yıl uygulandıktan sonra 4 yıl daha uygulanacağı düzenlenmiştir.
• Nakit sermaye koyma işlemi veya tescilden hangisi daha sonra ise indirim hakkı o tarihten sonra başlamaktadır. 
• Kurumlar Vergisi Matrahının zarar veya indirim miktarından az olması halinde ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devrediyor. Ancak, sonraki dönemlerde sermayenin azaltılması halinde azaltılan kadar indirim kullanılmamaktadır.
• Uygulanacak oran 2021 yılı için TC Merkez Bankası tarafından 24,51% olarak uygulanmış olup, 2022 yılı için de bu yakın bir tarihte 2022 yılında verilecek Kurumlar Vergisi Beyannamesinde uygulanacak oran açıklanacak ve uygulanacaktır.
• Nakit sermaye artışı faiz indirimi düzenlemesine göre, hesaplanacak indirim tutarı, nakdi sermayenin ödendiği ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay süresi kadar hesaplanmaktadır.

Konuya devam etmek ve doğru kavramak için bir örnekle devam etmek yararlı olacaktır. Örneğin ; iki ortaklı bir A.Ş’nin sermayesi ortak başına 10’ar milyon olmak üzere 20 milyon arttırılmıştır. İşlem 1 Ağustos 2021 ayı içinde yapılmış aynı ay içinde hem ödemeler hem de Ticaret sicilinde yayınlanmıştır. Kanuni düzenlemeye göre; artırılan sermayenin %50’si olacağına göre; (20.000.000 TL*0,50*0,2451*5/12) ay hesabı ile 2021 yılı kurum kazancından 1.021.250 TL ilk yıl olan 2021 yılı için kurum kazancından indirilecektir. İzleyen 4 yıl boyunca da aynı hesaplama ile; (20.000.000 TL*0,50*0,2451*12= 2.451.000 TL hesaplanacak faiz oranı izleyen 4 yılın kurum kazancından indirilecektir.

UYGULAMADAN KİMLER YARARLANAMAZ?

Nakdi sermaye artışı faiz indirimi düzenlemesinden; finans, bankacılık ve sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri kesinlikle yararlanamıyorlar. Aşağıda sayılan hallerde de düzenlemeden yararlanılamıyor. Anılan Kanun maddesine istinaden yayınlanan 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; bazı grup şirketler için teşvik oranı arttırılmış, bazıları için ise indirin oranını % 0’a indirilmiştir. Bu yetki şimdilerde Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi gereğince Cumhurbaşkanı tarafından kullanılmaktadır.

Nakdi sermaye artışı yalnız nakdi sermaye artışları için uygulanmaktadır. Buna göre aşağıda sayılan diğer sermaye artışları için de herhangi bir indirim yapılması söz konusu değildir. Buna göre kapsama girmeyen sermaye artışlarını;

• Nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,
• Birleşme, devir ve bölünme işlemlerinde kaynaklanan sermaye artışları,
• Geçmiş yıl karları ve benzeri bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin kaynaklanan sermaye artışları,
• Ortaklar veya ilişkili kişilerin kredi kullanarak ya da borç alınarak gerçekleştirilen sermaye artışları,
• Şirketin nakdi sermayesi dışındaki hisse senedi, tahvil ve veya bono benzeri değerlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
• Bilanço kalemlerinin kendi aralarında mahsubu ile yapılan sermaye artışları,

Şeklinde sıralayabiliriz.

FARKLI İNDİRİM ORANLARI

Kanuni düzenleme ile yeni kurulan veya sermaye artışına giden sermaye şirketlerin nakdi sermaye artışlarının yüzde 50’si “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” uygulanarak hesaplanan miktar kurumlar vergisi matrahından indirilmesi uygulamasına genel bir uygulamayken 2021 yılında 7338 sayılı Kanun ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre farklı sermaye oranları uygulanmaktadır. Buna göre;

• Yurt dışında nakdi sermaye getirenler için oran %75’i,
• Halka açık ve borsada %50’den az payı ile işlem göre sermaye şirketleri %75’i ,
• %50’de fazla işlem görenler ise artırdıkları sermayenin %100’ü,

Üzerinden tespit edilen faiz oranını uygulayarak hesapladıkları miktarı kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirebilmektedirler.

Artırılan sermayenin yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu yatırımların inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarıyla sınırlı olmak üzere arttırılan nakdi sermayenin %100’üne tespit edilen faiz oranı uygulanarak. Beyanname üzerinden indirim konusu edilebilecektir.

Buna rağmen; gelirlerinin %25 veya fazlası faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikligelirlerden oluşanlar ile; aktif toplamının %50veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıkla ve iştirak paylarından oluşan, sermaye şirketleri sermaye payı sıfır (0) olarak uygulanmaktadır. Yani bu sayılan sermaye şirketleri artırdıkları sermaye payları üzerinden herhangi bir indirim yapamayacaklardır.

Yani devlet diyor ki; ‘’şirketine koyduğun sermayenin yarısını sanki bankaya yatırmış faiz almışsın gibi hesapladığın miktarı kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden vergi matrahından indir.’’ Öz kaynaklara yönlendirme suretiyle şirketlerin bünyesini kuvvetli olmasını sağlamaya çalışmaktadır.

Sabri Arpaç

sabriarpacymm@gmail.com