TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Semih Karademir, 21 Mayıs Dünya Süt Günü nedeniyle yaptığı açıklamada süt üretiminin istenilen düzeyde olmadığına ve üreticilerin her geçen gün ağırlaşan şartlarla karşı karşıya kaldığına dikkat çekerek; “Ülkemizde süt üretimi yeterli düzeyde değil, üreticiler emeklerinin karşılığını alamıyorlar, tüketiciler ise uygun fiyata süt satın alamıyorlar. Çiftçinin elinden çıkan sütün fiyatı neredeyse 3 katına çıkarak tüketiciye ulaşmaktadır. Çiftçiden yaklaşık 1 TL’ye alınan süt yaklaşık 3 TL’ye tüketiciye satılıyor” dedi.
Üreticiden ucuza alınarak, tüketiciye pahalıya satılan sütün kaymağını tekellerin yediğini söyleyen Karademir, “Tekeller sütü üreticiden olabildiğince düşük fiyata almaya tüketiciye de en yüksek fiyata satmaya çalışmaktadırlar.
Üreticiler asıl emeği harcayanlar olmalarına rağmen, kullandıkları girdilerin fiyatını ve sattıkları süt fiyatını belirleyememektedirler. Yıllarıdır süren serbestleşme uygulamaları ile piyasadan Devlet çekilince, üretici girdi-ürün piyasasını kontrol edenlerle baş başa kalmıştır. Üretici yemin fiyatını ve sütün fiyatını belirleyemiyor ama belirlenen fiyatlardan hareket etmek zorunda kalmaktadır. Yemciler diyorlar ki yeme zam yaptık bu fiyattan alacaksın. Sanayiciler diyor ki biz sütünü şu fiyattan alacağız, sen de bu fiyattan satacaksın. 2015 yılı için de sanayiciler çiftçiden aldıkları çiğ sütün fiyatını 1.15TL’nin altına çekmeye çalıştılar. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre 2002 ile 2014 yılları arasında ortalama cari fiyatlarla çiğ süt fiyatları % 203 artarken, yem fiyatları % 280 arttı. Üretici 2002 yılında 1 kg süt fiyatı ile 1,67 kg yem alabiliyorken, 2014 yılında 1,36 kg yem alabilir hale geldi.”
SANAYİCİ BASKISI VAR
Üretici cephesinde durum böyle iken tüketici cephesinde de durumun vahim olduğunu belirten Karademir, “Üreticiden 1,15 TL’ye alınan süt, tüketiciye gelinceye kadar 3 TL dolaylarına yükseliyor, aradaki bu fark tekellerin kasasına girmekte. Bu hali ile süt hem üreticinin hem de tüketicinin ağzını yakmaktadır” diye konuştu.
Asıl sorunun piyasayı kontrol eden kurumların yokluğu olduğuna vurgu yapan Karademir açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Bu çarpık piyasayı kontrol eden kurumların yokluğu asıl sorunların başında gelmektedir. Süt Endüstrisi Kurumu’nun (SEK) 1995 yılında özelleştirilmesiyle hem üreticin hem de tüketici kaybetmiştir. Çünkü SEK piyasada fiyatın hem üretici hem tüketici lehine istikrarını sağlamaktaydı. Özelleşme öncesinde SEK piyasada yüzde 27.4’lük paya sahipken özelleşme sonrası süt piyasasının piyasanın kontrolü 6 tane büyük firmaya kalmıştır. Ayrıca süt üreticisi çoğunlukla küçük ve örgütsüzdür. Üreticimizin süt fiyatında avantaj elde edebilecekleri tek araç kooperatiflerdir. Ancak, Hükümet kooperatifleşmeyi teşvik etmemektedir. Çünkü süt piyasasında sanayici baskısı vardır. Hem üreticinin hem de tüketicinin zor durumda bırakıldığı bu piyasa bir an önce düzeltilmelidir.”
