Nobel tıp ödülü kök hücre dalında öncü araştırmalar yürüten iki kişiye verildi.
İngiltere'den John Gurdon ve Japonya'dan Shinya Yamanaka belli bir organa ait hücreleri vücutta herhangi bir hücrenin yerini alabilecek kök hücrelere dönüştüren araştırmaları nedeniyle ödüle layık bulundular.
Profesör Gurdon bağırsak dokusundan kurbağa klonlamakta yararlanırken, Profesör Yamanaka hücreleri yeniden programlamak için genlerini değiştirmeyi başardı.
Nobel ödül komitesi her iki araştırmacının da bilimde 'devrim' yaptıklarını bildirdi.
İlk adım
Bir yumurta bir sperm tarafından döllendiğinde orada sadece bir tür hücre oluyor. Bu hücre çoğalıyor ve oluşan yeni hücreler farklılaşarak, çeşitli dokuları, organları, derisi kemiğiyle vücudu oluşturuyorlar.
Uzun süre bunun tek yönde işleyen bir süreç olduğu, bir hücre vücudun belli bir parçasını oluşturacak şekilde farklılaştığında artık bir daha değiştirilemeyeceği düşünülüyordu.
Ancak John Gurdon 1962 yılında bir kurbağanın bağırsak hücrelerinden aldığı genetik bilgiyi kurbağa yumurtasına yerleştirerek normal bir kurbağa yavrusu-iribaş üretmeyi başardı ve bağırsaktan alınan hücrenin yeni bir kurbağa üretmek için gereken bütün temel genetik bilgileri içerdiğini kanıtladı.
Bu teknik daha sonra klonlanan ilk hayvan olan koyun Dolly'nin yaratılmasının da yolunu açtı.
Yeniden programlama
Bundan 40 yıl sonra Japon bilim insanı Shinya Yamanaka farklı bir yöntem denedi. Genetik bilgiyi yumurtaya koymak yerine genetik bilgiyi yeniden programladı ve farelerin belli organlarından alınan hücrelerin, dört gen eklenmek suretiyle kök hücrelere dönüştürülebildiğini, bu kök hücrelerin sonradan yeniden gelişerek özel hücreler olabildiklerini kanıtladı.
Nobel komitesinin açıklamasında bu buluşun 'hücreler ve organizmaların gelişimini anlama konusunda bir devrim yarattığı' kaydedildi.
Komite 'Gurdon ve Yamanaka'nın keşifleri belli organ ve dokulara özel hücrelerin oluşma sürecinin belli koşullarda geriye döndürülebileceğini gösterdi. Bu buluşlar ayrıca dünyanın dört bir yanındaki uzmanlara yeni araçlar sağladı ve tıbbın bir çok alanında önemli ilerlemelerin yolunu açtı' ifadesini kullandı.
Nobel komitesi bu tekniklerin, insan derisinden alınan hücrelerin kök hücrelere dönüştürülmesi yoluyla tıpta yeni bir devrim yaratacağı umudunu da dile getirdi.
Bu kök hücrelerin yeniden istenen özel görevli hücrelere çevrilmesi yoluyla örneğin bir kalp krizi sonrası kalpteki hasarın tamiri ya da alzheimer hastalarında beyin hasarının tamiri gibi bir çok alanda kullanılması umuluyor.(BBC Türkçe)
