Çağımız Kent Yaşamının Ciddi Sorunu Trafik Yoğunluğu

Tarihte hiç olmadığı kadar kırsaldan kentlere göçün yaşandığı ve bazı metropollerdeki mega kentlerin 20 milyonu aşan nüfuslarının en ciddi sorunu sanırım trafik olması gerekir. Milyonların yaşadığı Tokyo, Pekin, Yeni Delhi, Mumbai, İstanbul, Londra, New York, Meksiko City gibi görme şansına sahip oluğum kentlerin sabah işe gidiş saatleri birçok insanın kâbusudur. Yaşadığımız iki milyonluk Adana kentinin trafik sorunu aynı şekilde sabah işe gidiş ve akşam iş dönüşü yaşadığımız sorunlar ve oluşan stresin her geçen gün ağırlaştığını görüyoruz. Türkiye’de toplamda 2020 yılı itibarı ile 23.245.409 araç var. Ortalama her ay Türkiye’de 85-95 bin arası araç trafiğe giriş yapmaktadır. Adana’da ise her ay 1500-1900 arası araç trafiğe girmektedir. Bu arada kentler alınan göçler ile genişlemekte, kente ulaşılan yollar ve genişlikleri aynı kalmakta, toplu taşımacılık imkânları maalesef istenilen ölçüde değildir.

 

Nüfus Artışı Bir Çok Yönden Yaşam Alanlarını Daraltmaktadır

Dünya Nüfusunun 7.8 milyar olduğu ve ülkemizde her yıl ortalama 1.2 ile 1.3 milyon bebeğin doğduğu, nüfusumuzun 84 milyona ulaşması yabancılar ile birlikte 90 milyona ulaşması gıda ve barınma problemi ile birlikte kara ulaşım problemi de oluşturmakta bu sebepten dolayı doğa ve yaşam üzerinde baskı oluşturmaktadır. Dünya’da ve ülkemizde artan nüfus, artan araç sayıları diğer taraftan araçlardan atmosfere salınan sera gazlarının yaratığı kirlilik zorunlu olarak bazı ciddi önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Tabii bunun için ülke çapında ciddi bir planlama yapılıp ve planlamaya geçilmesi gerekir.

 

Ücretsiz Toplu Taşıma Uygulaması Gün İçinde Farklı Uygulanabilir

Trafik sorunu gittikçe artmakta ve bu haliyle de içinden çıkılamaz bir durum yaratmaktadır. Öneri olarak sabah saatlerinde işe gitme saatleri ve akşam iş dönüşü saatlerinde toplu taşıma araçları ücretsiz olabilir. Bu durumda çoğu insan tek tek araca binmek yerine toplu taşıma araçlarını kullanabilir. Ayrıca bazı kurumların çalışma saatlerinde esneklik yaratılabilir. Örneğin okul saatlerinin yarım saat erken veya geç başlatılması ile önemli derecede trafikte rahatlama yaratılabilir.

 

Avrupa’nın 600 bin nüfuslu Lüksemburg ülkesinde toplu taşıma ücretsiz oldu. Dünyada ilgi ile karşılanan uygulamanın dayandığı temel felsefe önemli ve diğer ülkelere yeni çözüm yolları üretmeleri için de ilham kaynağı olabilir.

Lüksemburg'da ki toplu taşıma hizmetleri yalnızca yerel halk değil aynı zamanda turistler için de ücretsiz. Her yıl 1,2 milyon turistin ziyaret ettiği Lüksemburg milli geliri ile Avrupa’nın saygın ülkesi konumundadır. 600 bin nüfusun yanında her gün 400 bin kişinin komşu ülkelerden ziyaret ettiği ve çalışmak için geldiği başkente trafik sorununu çözmek için alınan karar çok yaratıcı bir yaklaşım. Avrupa Birliği (AB) içinde kişi başına en fazla otomobilin düştüğü Lüksemburg beklenileceği gibi artan nüfus ve motorlu araç sayısının yarattığı sorunları önlemek amacıyla aldığı ücretsiz toplu taşıma kararının birçok yönden olumlu etkisinin olacağına inanmaktayım.

 

Öğrencilere ve Çalışanlara Toplu Taşıma Ücretsiz Olmalıdır

Ülkemiz gibi geçmişte öngörü ile planlaması yapılmamış ve artan araç sayısı sonucu sabah-akşam ciddi trafik sorunu yaşayan ülkeler için toplu taşımanın ücretsiz olması son derece önemlidir. Hafta sonları kent merkezlerine ihtiyaç gidermek için giden sürücülerin araçlarını park edecek yer bulamaması, ara sokaklardan araçlarla geçilememesi sorunu günden güne artmaktadır.

Geçmişte ziyaret ettiğim Ohio ve Florida üniversiteleri gibi 50 küsur bin öğrencili üniversitelerde öğrencilerin üniversiteye taşınması ücretsiz. Aksi halde kişi başına araç sahipliğinin olduğu Amerika’da herkesin araba ile üniversiteye girdiğini düşünürsek her taraf kaosa döner. Ülkemiz için bereket ki öğrencilerimizin çoğunluğunun araç sahibi olmaması şimdilik üniversite üzerinden ciddi bir etki yaratmamaktadır. 2010 yılında uzun süreliğine kaldığım Ohio Üniversitesinin kendi ürettikleri çevre dostu, hidrojen yakıtı ile çalışan ve şoförlüğünü de öğrencilerin ücret karşılığı yürüttükleri otobüsler ile üniversite mensuplarını ücretsiz taşıyorlardı. 2019 yılında Moskova Üniversitesinde katıldığım bir konferans süresince öğrencilerin ve hocaların toplu taşıma araçları kullandıklarını gördük. Sorduğumda hocalar her tarafta kolayca toplu taşıma araçları ile kısa sürede üniversiteye ulaştıklarını belirtmişlerdi. Ülkemizde öğrencilerin özelliklede üniversite öğrencileri ve öğretim elemanları ve de çalışanlar içinde toplu taşıma en azından belirli saatlerde ücretsiz olabilir. Böylece binlerce insan toplu taşıma araçlarına yönlendirilebilir.

 

İletişim ve Ulaşım Teknolojileri Çağının Yarattığı Trafik Sorunu Yeni Yaklaşımları ve Toplu Taşımayı Zorunlu Kılmaktadır

Ülkenin sağlıklı geleceği, insanın çalışma verimliliği ve mutluluğu için toplu taşıma planlaması önemli bir olaydır. Her sabah işe giderken ve her akşam iş dönüşü karşılaştığımız trafik sorunu sağlam bir planlama yapılması ve zaman ayarlaması yapılarak örneğin toplu taşıma araçlarının ücretsiz olması ile çok önemli maddi ve ekolojik kazanım sağlayacaktır. Böylece kentlerdeki çok başlı taşıma ve çevre kirliliği de kısmen ortadan kaldırılmış olur. Toplu taşıma ile edinilecek maddi kazanım yapılacak harcamalardan fazla olacağını düşünüyorum. Lüksemburg’daki uygulamanın darısı başımıza diyelim.

Prof. Dr. İbrahim Ortaş,

Çukurova Üniversitesi,

iortas@cu.edu.tr