Motorlu araç kullanımının yaygın hale gelmesi beraberinde trafik kuralları düzeni ve yaptırım koyma gereksinimini getirmiştir.Zamanla trafik suç ve ceza yaptırımları düzenlemeleri ıslah amaçlı zorunlu olmuştur. Ne var ki günümüzde adli ve idari para cezaları önceden öngörülen, tahmin edilen ve bütçelere konulan gelir beklentisi olan Devlet gelirlerine dönüşmüştür. Bu anlamda trafik para cezalarının yargısal denetimi bu yazımızın konusu olacaktır.
TRAFİK FİLİNİN OLUŞMASI CEZASI TUTANAĞININ DÜZENLENMESİ
Trafik Para Cezası Tutanağı’nınşekli, içeriği ve basımı;Trafı̇kİdarı̇ Para Cezası Karar Tutanaklarının Düzenlenmesı̇nde,Tahsı̇lı̇nde Ve Takı̇bı̇nde Uygulanacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelı̇k’in 5’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu Yönetmelikte belirtilen tutanaklar elektronik ortamda üretilerek kullanılması düzenlenme usul ve esaslar İçişleri ile Hazine ve Maliye Bakan’larınca birlikte belirlenmektedir.
Bu tutanaklar, Karayolları Trafik Kanunu’nda belirtilen hükümlere aykırı hareket edenler hakkında ve yetki sınırları içinde; trafik zabıtası yani polisi, trafik zabıtasının bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde genel zabıta, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü’nün ilgili birimlerinin merkez, bölge, il ve ilçekuruluşlarındagörevli ve yetkilendirilmiş personeli, tarafından düzenlenir.
Ancak; genel uygulama trafik polisi ya da jandarmanın şehir içinde ve şehir dışı yollarda yaptığı denetim ve çevirmelerle trafik suç ve cezalarına karışan sürücülerin trafik kurallarına aykırı kabahatlerini Yönetmelik hükümlerine göre İngilizce Türkçe olarak düzenlenen ‘’Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanağı’ile tespit etmektedirler.
TRAFİK PARA CEZASI TUTANAĞINA KARŞI NEREY DAVA AÇILIR?
Sürücülere,2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na aykırı eylemleri nedeniyle trafik para cezası kesiliyor. Hangi suç ya da kusura uygulanan cezalara hangi idari veya adli makama başvurulacağı hukuk düzenimizde kurallara bağlanmıştır.
Bu anlamda trafik para cezalarına da karşı idari bakımdan durumuna göre; trafik şube müdürlüklerine, ilgili vergi dairesine düzeltilecek bir durum varsa buna başvurulmalıdır. Vergi daireleri tarafından ödeme emri tebliği şeklinde aranan trafik para cezalarına karşı idari dava açmak da mümkündür.
Ancak asıl dava konusu edilecek konu Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanağı’nakarşı yapılacak itiraz yani açılacak davadır. Karayolları Trafik Kanunu’nun 16’ncımaddesine göre; ‘’Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanağı’nakarşı, kararın tebliği tarihinden itibaren en geç 15 güniçinde sulh ceza mahkemesine itiraz içinbaşvurulabilir. Bu süreiçindebaşvurununyapılmamış olması halinde idari para cezası kesinleşir.’’ Şeklindedir.
Nitekim bu konu ile ilgili olarak hangi mahkemelerin yetkili olduğuna dair Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün 09.04.2012 tarih ve E.2012/16, K.2012/69 sayılı Kararı bulunmaktadır. Karar; ‘’Kabahatler Kanunu’nun 5560 sayılı Kanun’la değişik 3. maddesinde belirtildiği üzere, idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde uygulanacağı nedeniyle, görevli mahkemenin belirlenmesinde 5326 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınacağından, idari para cezasına karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, anılan Kanunun 27. maddesinin ( 1) numaralı bendi uyarınca adli yargı yeri olan Sulh Ceza Mahkemesinin görevli olduğu’’şeklindedir.
TRAFİK PARA CEZASININ PLAKAYA YAZILMASINA İTİRAZ
Plakaya yazılan cezanın araç sürücüsü tespit edilemiyorsa failin kim olduğu belli değildir. Bu durumda cezanın hangi kişiye kesildiği belli değildir. Hukukun temel prensibi suçun ve kusurun kişiselliğidir. Plakasına ceza yazılan araç sahibinin aracı kullanan ve trafik suçunu veya kusurunu işlediğinin kanıtlama ihtiyacı vardır.
Konu ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’nin plakaya yazılan trafik cezaları hususunda önemli emsal kararları bulunmaktadır. Bu kararlarda plakaya yazılan cezalara itiraz edildiğinde ve trafik suçunu işleyen kişinin araç sahibi olmadığının ve araç sahibinin o aracı kullanan olmadığını kanıtlaması halinde kesilen cezanın iptal edileceğine ilişkin Anayasa Mahkemesi Kararları bulunmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin 11.09.2014 tarih ve Esas-2014/52, Karar- 2014/139 sayılı Kararı ile; ‘’Anayasa ve ceza hukukunun temel kuralları uyarınca, kişilere ceza verilebilmesi için aranan koşullardan biri hukuka aykırı eylemin kanunda belirtilmiş olmasını, diğeri de bu eylemin o kişi tarafından gerçekleştirilmiş olduğunun kanıtlanmasını gerektirir. İtiraz konusu kuralda araç sahiplerinin hangi eylemleri suç sayıldığı için başkasının eyleminden sorumlu tutulduğu açık bir şekilde gösterilmediği gibi araç sahibi olma ile suç arasındaki illiyet bağının da ne suretle oluştuğu belirtilmemiştir.’’ Şeklindeki kararı bu yöndedir.
Araç sahibinin aracı kullanmadığı durumda ceza kesilmesi gerektiğinde sürücü ile birlikte araç sahibine de ceza kesilmesini öngören düzenlemeyi Anayasa’ya aykırı bulmuştur.
Bu Kararlar sonrasında, ehliyeti olmadan ve araç sahibine haber vermeden trafiğe çıkıp ceza yiyen sürücünün, cezasının bedelini araç sahibi ödemeyecek ve plakaya ceza yazılmayacaktır.
Kararların gerekçesinde, 'işlemediği bir fiilden dolayı sadece ruhsat sahibi olmaları nedeniyle kişilere yaptırım uygulanmasının cezaların şahsiliği ilkesine aykırı'bulunmuştur. Sonuç olarak sürücü işlediği fiilin cezasını ödeyecek, araç sahibine ceza yazılmayacaktır.
DAVA HANGİ SÜREDE AÇILMALIDIR?
Yukarıda da belirtildiği üzere trafik para cezaları Kabahatler Kanunu hükümlerine tabidir. Kabahatler Kanunu’nun 27’nci maddesinde kesilen para cezasına karşı ceza muhatabı 15 gün içerisinde cezanın kesildiği yer sulh ceza mahkemesine itiraz etme yani dava açma hakkına sahiptir. Davanın süresinde açılmaması halinde ceza kesinleşir.
Ceza emniyet zabıtası yani trafik polisi ya da jandarma tarafında yüz yüze şahsın sürücü belgesine yazılmışsa, yazıldığı gün itibariyle, aracın plakasına yazılmışsa cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde dava açması gerekir.
Süresinden sonra ya da hiç itiraz yani dava konusu edilmemişse kesilen ceza kesinleşir. Bundan sonra kamu alacağı olarak 6183 sayılı Kanuna istinaden takip ve tahsil edilir.
DAVA DİLEKÇESİNE EKLENECEK BELGELER
Yetkili sulh ceza mahkemesine hitaben yazılacak dava dilekçesinde; kesilen cezaya neden itiraz edildiği somut deliller sunularak itiraz edilmelidir. Dava dilekçesine ceza tutanağının bir örneği, aracın trafik ruhsatı örneği, ceza muhatabı sürücünün ehliyet örneği ve varsa emsal karar ve davayı haklı kılacak başka belgeler de eklenmelidir.
Trafik kusuru hangi semt, yol ya da bölgede meydana gelmişse, dava dilekçesi o yerin bağlı olduğu yetkili sulh ceza mahkemesine hitaben yazılmalıdır.
Son olarak cezanın neden hangi yasal ve idari gerekçelerle iptal edilmesi gerekeceği bu dilekçede somut delillere ve emsal kararlara dayandırılarak açıklanmalıdır.Dilekçede davacının adı ve soyadı ve adresi eksiksiz olarak yazılarak imzalanmalıdır.
TRAFİK PARA CEZASININ ÖDENMESİ
Anlaşmalı banka kartları ve kredi kartları ile trafik para cezası ödenebilmektedir. Trafik cezası borcunuzu internet üzerinden de ödenebilmektedir. İnternet üzerinden ödeme dışında nakit olarak trafik para cezasını vergi daireleri, banka şubeleri ile PTT şubelerine de nakit olarak ödemek mümkündür.
Sabri Arpaç
sabriarpacymm@gmail.com
