“Dil” konusu açıldığında hep Bülent Ecevit’i anımsarım…
Seksen öncesinin, “gençliği çalınmış” kuşağının önemsediği öğelerden biri de dildi…
Hangi konu olursa olsun;
İster Kıbrıs sorunu,
İster ABD ile ilişkiler,
İster uzayan kuyruklar,
İster gençlik…
Kuğunun suda yüzmesini andıran biçimde seçtiği sözcükle kurduğu tümceler dinleyenleri rahatlatırdı…
Alanlara konuşurken “ne ezen, ne ezilen, insanca, hakça bir düzen” sözcük dizisi, herkeste ayrı duygular yaşatırdı.
Ya Kıbrıs’ta her şeyin karma- karışık olduğu bir süreçte, yıllar önce yazdığı bir şiirden alınma “sılaya düşünce anlarsın/ yunanlıyla kardeş olduğunu” dizelerinin kötü amaçlı kullanılmasına bile aldırmadan, adaya yapılacak çıkartma öncesinde “biz Kıbrıs’a savaş için değil, barış için gidiyoruz” diye dünyaya, herkesin anlayabileceği Türkçe ile seslenmesi unutulacak konular değil…
***
“Dili” en güzel kullanan gazete Cumhuriyet’ti. Ardından Milliyet gelirdi. Diğer tüm gazetelerde “Osmanlıca Sözlük” açılmadan anlaşılması zor sözcükler bulmak o denli zor değildi. Haberlerden tutun, köşe yazarlarına değin bu kural değişmiyordu!
Örneğin, Tercüman Gazetesi’nde “yanıt, kanıt, ulus, yurttaş, erinç, istenç, gönenç, olgu, olay” benzeri sözcüklere özellikle yer verilmezdi.
Bülent Ecevit’in alan konuşmalarında bu ya da benzeri onlarca “Türkçe” sözcükler yer bulurken, diğerlerinde olmadığı gibi, bazen “alaysı” yaklaşımlar da yaşanırdı.
Ecevit’in kullandığı Türkçe, salt Arapça/ Farsça/ Osmanlıcaya yönelik değildi, örneğin Fransızca kökenli “koordinasyon” sözcüğüne karşılık “eşgüdüm” denilmesini önerirdi.
Bugün diğer gazeteleri bir yana bırakıyorum, Cumhuriyet Gazetesi’nin hem yazarlarının, hem köşe yazarlarının, hem de Bülent Ecevit’in kalıtını taşıdıklarını ileri sürenlerin kullandığı “dil” içler acısı…
***
Atatürk’e, laikliğe dil uzatanların kullandığı “dile” bakıldığında, hiç de Türkçenin korunmasına yönelik olmadığına, tersine Türkçeyi bozma çabalı olduğunu görmek olası.
Atatürk’ün “Türk ulusunun dili Türkçe’dir. Türk dili dünyada en güzel, en varsıl, en kolay olabilecek bir dildir. Onun için de Türk, dilini çok sever, onu yüceltmek için çalışır. Türk dili, Türk ulusu için kutsal bir hazinedir” sözleri, “dilin” bozulmasına kimlerin neden olabileceğinin de altını çiziyor!
“Türk, dilini çok sever, onu yüceltmek için çalışır”
Türk dilini” bozarak, Atatürk’e saldıranların kullandığı sözlerin birine bakalım:
“Ya Rabbi, bir daha bu zihniyetin, bu ümmetin başına gelmesini muhadder buyurma.”
Bu da, saldırıyı savunan kaymayanın sözleri:
“Bu yüzyılda yetişen en kıymetli alimlerden biri olan Mustafa Demirkan Hocaya, Allah'ın ayetini zikrettiği için en galiz ifadelerle saldıranlar, seviyelerini bir kez daha göstermişlerdir.”
Şu an özellikle “iktidar” partisinin kullandığı dil, hiç duyulmamış sözcüklerle dolu!
“İstikşafi”, hem söylerken, hem de yazarken “bir harfinde yanlış yaptım mı” kuşkusunu taşıyor! Sanki Türkçe’de karşılığı yok, sanki “ön görüşme, araştırma-tanıma görüşmesi, ortaya çıkarma” sözcük dizilerinden birini söyleseler canları yanacak, amaçladıkları yere daha geç varacaklar!
Buna bir de hem yazımında, hem söylenmesinde zorluk yaşanmayacağını da ekleyebiliriz…
Oysa “Türk, dilini çok sever, onu yüceltmek için çalışır”; yanlış mı?
***
Bir ulusun, “ulus” olma bilincini elinden almak istiyorsanız, öncelik “dildir”!
Yurttaşlara anlamadığı, konuşamadığı, duyunca gözlerini araladığı “dille” söylev verilmeye başlandığında, “anlamadığı” yerler başkalarına sorularak sağlatılacaktır!
İnsanın “duyunca” anlamadığı bir “dil” yerine, anladığı “dilin” seçiminin enlenmeye çalışılması “karmaşık” bir yaklaşımdan öte, komplo/ kumpas eşgüdümlü bir amaç içerdiği anlamına gelir!
Konuşan/ yurttaşın anladığı biçimde değil, içinde taşıdığı ideolojiyi ortaya koyarak konuşur, izleyici sorup/ anlamak durumundadır!
Konuştuklarını “yaz” deseniz yazamaz, ağızdan çıkan sözcükleri anlasanız “yanlışlarla” doluluğunu görürsünüz!
Ulusal günlerde, Ata’ya yazılan deftere, şapkalı- üstten ayraçlı- yandan tireli Türk dilini hiçe sayarak yazılan hangi politikacıyı yazmayayım ki?
Türkçe’yi bozarak yazılan kaç yazıyı…
***
“Dil” konusu açıldığında hep Bülent Ecevit’i anımsamamın nedeni daha o denli çok ki…
Bir “dile” zarar vermek istiyorsanız, on yıldır bu ülkede “sığınmacı” konumunda bulunanlara “kendini anlatacak kadar Türkçe bilmek zorundasınız” demezsiniz, patronlarınıza “yanınızda çalışanlar, sığınmacıları anlayacak kadar dillerini öğrensin” dersiniz!
“İktidar” konuşmacılarına “yurttaşın anlayacağı dilde konuşun” demek yerine, yurttaşa “konuşmacılarımın dediklerini öğrenmek için sözlükleri karıştırın” der!
Kurtuluş savaşı yalnız toprak kazanmak için değil, bozulan dilin de “yeniden” kazanılması/ yurttaşın birbirini daha kolay anlaması içindi.
Unutmamak gerekir ki; “Türk, dilini çok sevmeli, onu yüceltmek için çalışmalı”
