Adana’nın deprem dedesi olarak bilinen TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanlığı görevini de yürüten Deprem uzmanı Melih Baki’den bahsediyorum.
12 Eylül sonrası Aytaç Durak 1984 yılında Adana Belediye Başkanı seçildi. Durak, bazı kentlerin “Büyükşehir” statüsüne alınmasıyla da Adana’nın ilk Büyükşehir Belediye Başkanı oldu.
Göreve başladıktan sonra Adana’nın Kuzeye taşınması için uğraştı. Dönemin ANAP Genel Başkanı ve Başbakanı Turgut Özal ile görüşmeleri sonucu, bugün Adana’da depremden en çok etkilenen Kuzey Adana’nın imara açılmasına öncülük etti.
Aytaç Durak, 5 yıl görev yaptıktan seçimi kaybetti, yerine SHP’den M. Selahattin Çolak seçildi. Çolak döneminde Kuzey Adana beklemede kaldı. Ancak 1994 yılında Aytaç Durak yeniden Adana Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi.
Aytaç Durak 2. Döneminde kentin Kuzey Adana’ya kaydırılması için yoğun çaba harcadı. Önce 2 katlı konutlardan oluşan Belediye evleri mahallesinde uydu kent kurulmasına öncülük etti, ardından 2 bin evler mahallesinde de ikinci bir uydu kent yapılmasına belediye olarak kampanyalar başlattı. Konutlar 2 veya n fazla 4 katlı olarak yapıldı.
Bugünün Çukurova İlçesi, o dönemin kuzey Adanası olarak anılıyordu. Jeoloji Mühendisleri Odası Adana Şubesi Başkanı Melih Baki yeni yerleşim alanı Kuzey Adana’nın deprem fay hattı üzerinde kurulmasını eleştirdi, dönemin Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak’ı uyardı. Bu uyarılar üzerine Aytaç Durak deprem uzmanı Melih Baki’yi “halkı galeyana getirdiği” gerekçesiyle mahkemeye verdi. Tarihleri 1990’lı yılların sonlarını gösteriyordu.
Aradan bir yıl geçmeden Adana’da deprem oldu. Ceyhan İlçe merkezle depremde 145 kişi yaşamını yitirdi.
Türkiye deprem ülkesi… Adana’da deprem kentlerinden biriydi…
Türkiye ve Adana depremle ilk kez yüzleşmişti
Peki sonrası ne mi oldu?
Melih Baki hakkında açılan dava düştü.
Deprem uzmanı Melih Baki Türkiye’de ilk kez depremi erken uyardığı için mahkemeye verilmiş oldu hem de Adana’nın Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak tarafından.
Sonra ne mi oldu. Depremden sonra Aytaç Durak yeniden Adana Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi. Ne zamana kadar ta ki Ak Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlığı döneminde görevden uzaklaştırıldığı 2009 yılına kadar..
Uzmanlar Kahramanmaraş depremlerinden sonra Adana’yı deprem konusunda halen uyarıyor, önlem alınmasını istiyor.
Neyse ki günümüzde depren uzmanları, iktidarlar tarafından eleştirilse de erken uyarı konusunda en azından mahkemeye verilmiyor.
Burası Türkiye..
Hiç kimse verilmez ya da verilemez diye garantiedemiyor.
Adana her zaman ilkleri yaşayan kentlerden biri oldu…
Deprem konusunda da ilkleri yaşayan bir kent.
Türkiye’de son dönemde depremden en çok etkilenen kentlerden biri Adana oldu.
Adana Türkiye’de en geniş kapsamlı depremi 1998 yılında yaşayan kent oldu. Uzmanlar halen deprem konusunda Adana’yı uyarmaya devam ediyor.
Peki Melh Baki o denemi sitemiz editörü İsmail Başkan’a anlattı. Baki geçmiş yıllarda bu olayı Adana medyasına da geniş olarak anlatnıştı.
İşte Melh Baki’nin depremi erken uyardı diye yargı sürecini anlatan ifadeleri:
DEPREMİ HABER VERDİ DİYE MAHKEMEYE VERİLDİ145 kişinin ölümüne, bin 500 kişinin yaralanmasına ve binlerce kişinin evsiz kalmasına yol açan 1998 Adana depremini kamuoyuna önceden paylaştığı için mahkemelik olan Jeofizik Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Melih Baki, yaşadığı ilginç süreci şöyle anlattı:
“98 yılına kadar bölgemizde MTA’nın yürüttüğü deprem araştırma çalışmalarındaki verileri inceledik. Adana’nın deprem açısından riskli bir sürece girdiğini deprem mekanizma çözümlerinde gördük. Çok toplantılar yaptık. Adana’da deprem olabilir, bunu tespit ettik dedik. Bunun üzerine biz elimizdeki verileri Türkiye’deki uzman arkadaşlarla paylaştık ve bunun ilgili yerlere bildirilmesine karar verdik. Çünkü sonucu binlerce kişinin ölümüydü ve ekonomik kayıplardı. Bu değerlendirmeler ışığında bilimsel araştırmalar sonucunda ölüme yol açacak deprem gibi olayların bildirilmesi gerektiğini ve bunun bilimin gereği olduğunu ilkesi ile hareket ederek ilgili ve yetkili yerlere bildirdik. O dönem cevap alamadık. Bize dönüş yapılmadı. Bir daha tekrarladık çünkü deprem geliyordu. İlgili yerlerden yazı geldi Adana’da deprem riski yok diye. Görüş aldıkları kişi ve kurumlar depremle ilgili araştırmaların mutfağından değildi. Bunun üzerine bilimin gereği neyse onu yaptık ve kamuoyuna duyurduk. Düşündük ki insanlar ona göre önlemlerini alsınlar bizlerde görevimizi yapmış olalım. Kamuoyunu bilgilendirdiğimiz gün dönemin belediye başkanı, halkta korku ve panik yaratma ve olayla rant sağlama gerekçesiyle hakkımızda dava açtı.
Suçlamalardan sonra Ankara’ya çağırıldım.Konu orda da görüşüldü ve kabul edildi. Sonuç olarak mahkemeye çıkarıldık ve hiç ummadığımız kadar vatandaşın desteğini gördük. Dönemin Adana Valisi Oğuz Köksal’dan da destek aldık. Çünkü herkes biliyordu bilimsel araştırmanın sonucu bunu gösteriyor.
‘Çalışmalar sürüyor elde bilimsel veriler var. Halkın bunu bilmesi gerekir. Açın kapıları tarihe tanıklık edecek bir dava’ ilkesi ile savunmalarımzı hazırladı. Mahkeme sürerken Adana depremi oldu. Daha sonra beraat ettim.
Sonrasında haklarında dava açan kurumlar birlikte çalışma teklifinde bulundu.
Mahkeme sürerken savcı bize ‘konuşmayın sakın. konuşursanız sizi içeri atarım’ diye uyarmıştı. Ancak biz susmadık. O dönem İtalya’da deprem uzmanları depremi önceden haber vermediler diye tutuklandı 6 yıl ceza aldılar. Ancak ülkemizde ilk defa bir deprem uzmanı depremi önceden bildirdiği için mahkemeye verildi”
