Birinci Dünya Savaşı'nda Irak'ın önemli aşiretlerinden birisinin lideri İngilizlere kök söktürdü. Kendisine Türklere ihanet karşılığında Irak Krallığı önerildi. Düşünmeden reddetti ve Türk ordusuyla beraber Anadolu'ya gelerek, Kurtuluş Savaşı'na katıldı.
İngilizler gözlerini Irak petrollerine dikmişti. Basra'yı işgal ettiler. Albay Suphi Bey komutasındaki bir Türk birliği, 45 Subay ve 986 er ile İngilizlere esir düştü.Enver Paşa, Teşkilat-ı Mahsusa’nın ilk başkanı Kurmay Binbaşı Süleyman Askeri'yi bir miktar seçme askerle birlikte Irak'a gönderildi. Askeri'nin görevi, oradaki yerli halkı örgütlemek, onlardan oluşturacağı kuvvetle İngilizleri Basra'dan çıkartmaktı.
Süleyman Askeri, gönüllü subaylar ve seçkin fedailerden oluşan Osmancık Taburu adlı bir birlik oluşturdu. Bu taburdaki her asker idealist, cesur ve usta birer savaşçıydı. Uceymi Sadun Paşa da savaşın başından beri,Türklerin yanında yer alıyordu.
UceymiSadun Paşa'nın babası, hürriyet taraftarı olduğu için II.Abdülhamit tarafından tutuklanmış ve Halep Hapishanesi'ne konulmuş, burada da şüpheli bir şekilde zehirlenerek öldürülmüştü. Servetleri, asaletleriyle tüm Irak'ta adını duyuran bir ailenin oğlu olan Uceymi Sadun Paşa'ya savaşın başlarında, Padişah MehmedReşad 'Irak Şeyh-ülMeşayihi' yani 'Irak Şeyhler Şeyhi' unvanını vermişti.
Süleyman Askeri, Irak'a gelir gelmez, düşmanın lojistik desteğini kesmek için, Abadan'a giden petrol borularını tahrip ettirdi. Bu sırada, Dicle boyunda keşif harekatı yapan İngilizlerle karşılaştılar. ÇatışmadaSüleyman Askeri, bacağından yaralandı.
Çeteci ruhlu, Süleyman Askeri, bu sırada çok kritik bir hata yaptı. İngilizlerin keşif için yaptıkları taarruzu gerçek bir taarruz zannetti. Basra'nın geri alınacağına iyice inanmıştı.
Askeri sedyedeydi, ama İngilizlerin tahkim edilmiş mevzi ve ordugâhına saldırılmasını ve her ne pahasına olursa olsun Şuaybe mevkiinin ele geçirilmesini istedi. Savaşın kritik bir anında, İngiliz süvarileri ani bir baskına kalktı. Tehlike büyüktü. Ama Uceymi Sadun Paşa, Hızır gibi yetişti. Düşman süvarileri Uceymi Sadun Paşa'nın bu ani hücumu karşısında şaşkın bir vaziyette geri çekilmek zorunda kaldı.
Süleyman Askeri, Basra'nın alınması için ikinci kez emir verdi. Türk birliklerinin, üstün düşman kuvvetlerine karşı başarı kazanmak üzereydi ki karşılarına dikenli teller çıktı Türk güçlerinin elinde tel makası yoktu. Askerler dikenli telleri kazma ve kürekle aşmaya çalıştılar ancak başarılı olunamadı. Yapılan bütün hücumlar tel örgüye takıldı.
4 bin 500 kayıp verilmişti. Onurlu bir asker olan Yarbay Süleyman Askeri, bozgunun suçlusu olarak kendisini gördü ve tabancasıyla başına ateş ederek yaşamına son verdi.
Uceymi Sadun Paşa, bu bozgun günlerinde, geri çekilmeye başlayan askerlerimize saldıran, soygunculuk yapan bedevileri bulduruyor, ibret-i âlem olsun diye herkesin gözü önünde öldürtüyor, İngilizlerin ileri karakollarına baskınlar düzenliyor, Mehmetçik dara düştüğünde 'Hızır' gibi yetişiyordu..
Mekke Şerifi Hüseyin, İngilizlerle beraber, Türklere ihanet etmesi karşılığında Uceymi'ye savaştan sonra kurulacak Irak Krallığı'nı önerdi. Gelen elçiye Uceymi’nin cevabı, 'O hain elime geçmesin. Bir insan sadakati bilmeyebilir. Fakat kendi ihanetini başkasında düşünmesi için bir sebep lazımdır. Ona bir gün böyle bir teklifi bana yapabilme cesaretini nereden bulduğunu soracağım,'oldu.
Mustafa Kemal de onun yaptıklarını yakından takip etmiş ve kendisine yazdığı mektupta, “Irkçılığa karşı verilen mücadelede sizin her zaman destekçiniz olup yanınızdayım,” demişti
Uceymi 1. Dünya Savaşı'nda Türk ordusuna Basra kapılarından Urfa'ya kadar kahraman bir koruyucu olarak eşlik etti. Irak'ta kendisin ait 150 bin dönüm toprağını da terk etti Osmanlı Devleti'nin yenilgiyi kabul ettiği Mondros Mütarekesi'ndensonra İngilizlerle çete savaşı yapmaya devam etti. Ankara hükümetine başvurarak, Kurtuluş Savaşı'nda Fransızlara karşı mücadele önerdi. Urfa'nın özgürlüğüne kavuşmasında aktif rol oynadı.
Atatürk, bu Türk dostunu, Cumhuriyet kurulduktan sonra unutmadı. Gaziantep'e yerleşen Uceymi için TBMM'den kendisi ve adamları için Urfa'da 14 köyün bağışlanmasını istedi. Teklif kabul edildi. Ancak, adamlarının büyük kısmının Irak'a dönünce sadece bir köyün yeterli olacağını söyleyen Uceymive dört adamı Germü köyüne yerleşti.
1960'da Ankara'da 73 yaşında hayata gözlerini yuman Şeyh Uceymi'nin kızı Mübine Sadun bugün Ankara'da, erkek kardeşleri İsa ve Abbas ise Urfa'da babalarının bıraktığı topraklarda yaşıyor.
HİKAYE ÇOK UZUN NERESİNİ KISALTACAĞIMI BİLEMEDİM. AMA…
• İNSANLARIN DEĞER YARGILARINI,
• VE İNSAN MÜHENDİSİ, ATATÜRK’ÜN VEFA DUYGUSUNU HATIRLATMAYA YETER.
