Enflasyonist dönemlerde işletmelerin mali tablolarında; gelirleri olması gerekenden daha fazla, maliyet ve giderleri ise olması gerekenden daha az oldukları için vergi matrahları yüksek çıkmaktadır. Ulusal paranın satın alma gücündeki düşüş nedeni ile de dönem karları yüksek gerçekleştiğinden vergi mükellefleri yüksek vergi ödemek zorunda kalmaktadırlar.
KISA BAZI ENFLASYON TANIMLARI
Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyat düzeyinin yükselmesi nedeniyle, paranın satın alma gücünde meydana gelen düşüş ve mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyinin artış göstermesi sonucu alım gücünde meydana gelen azalmadır.
Fiyatların artış oranına göre enflasyon; düşük enflasyon, yüksek enflasyon, hiper enflasyon; nedenlerine göre enflasyon türleri ise; talep enflasyonu, maliyet enflasyonu ve yapısal enflasyon şeklinde bölümlendirebiliriz.
ENFLASYON TÜZELTMESİ TEBLİĞ TASARISI GİB SİTESİNDE YAYIMLANDI
31.12.2021 tarihi itibarıyla enflasyon muhasebesini gerektiren şartlar oluşmuştu. Vergi Usul Kanunu’nun geçici 33'üncü maddesi ile enflasyon muhasebesi uygulaması 31.12.2023 tarihine ertelenmişti. Buna göre 2023 sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi yapılarak enflasyon muhasebesi uygulamaları yapılacaktır.
Bu amaçla Gelir İdaresi Başkanlığı, 2023 hesap dönemi sonu ve izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve düzeltme işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Taslağını Başkanlığın internet adresinden yayımladı.
Vergi Usul Kanunun mükerrer 298’nci maddesinin (A) fıkrası ve geçici 33’ncü maddesi gereğince 2023 hesap dönemi sonu ve izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve düzeltme işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesine ilişkin Taslak Tebliğ’de yer alan yer alan konuların ilgililer tarafından geliştirilmesi, değiştirilmesi veya katkıda bulunulması için görüş ve önerilerin 3 Kasım 2023 tarihine kadar iletilebileceği duyurulmuştu.
ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAK ZORUNDA OLAN VE OLMAYANLAR
Yasal ve uygulamaya göre;
Enflasyon muhasebesi yapacaklardır.
31.12.2023 ya da enflasyon düzeltmesinin oluştuğu gelecek dönemde yeni işe başlayanlar için farklı bir uygulama söz konusu değildir. Diğer tüm kurumlar vergisi mükelleflerinde olduğu gibi yeni işe başlayanlar da finansal tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.
Enflasyon Düzeltmesi yapamayacaklar;
Enflasyon muhasebesi yapamazlar.
NEDEN ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULANIR?
Enflasyonun yapay olarak fiktif hale getirdiği vergi matrahları üzerinde tahakkuk ettirilen vergiler mükelleflerin sermayelerini küçültmekte işletmelerin rakamları abartılı yükselirken mal işletme mal varlıklarında azalma meydana gelmektedir. Yani elde etmedikleri karların vergisini ödemektedirler. Kâr dağıtan şirketlerin sermayelerinin erimesine yol açılmaktadır.
Bu amaçla enflasyon muhasebesi uygulanarak;
Gibi düzeltmeler yapılmaktadır.
ENFLASYON KARI VERGİYE TABİ Mİ?
2023 yılında yapılacak düzeltme sonucu oluşan kâr/zarar gelir tablosu ile ilişkilendirilmez. Yani vergilendirilmeyerek mali tablolarda geçmiş yıl kârı/zararları arasında izlenir.
Sabri Aepaç