İfral TURGUT

Tarih: 07.07.2020 00:49

ORTA ÇAĞDA ENTELLEKTÜELLER’DEN ALINTILAR

Elimde bir kitap var: Ortaçağda Entellektüeller Yazarı, Jacques Le Goff.

Kitapta entelektüel kavramı, ortaçağın entellektüelleri, Ortaçağ entellektüelleri ile üniversite ilişkisi, ortaçağda üniversite sistemi, sistemin olgunlaşması, yerleşmesi, gerçek entellektüellerin üniversitelerde sistemlerin yerleşmesine katkısı vs. anlatılıyor.

Amacım kitabı tanıtmak, ya da özetlemek değil. Sadece önsözünden bazı cümleleri aynen alıp, sizlerle paylaşmak. İşte bir demet:

• İnsanların çoğu, basmakalıp, içeriği olgularla örtüşmeyen, tekrarlandığı için doğru sayılan sözleri, ikide bir ileri sürmeyi düşünmek sayıyor.

• İnsanların her şeyi bildikleri toplumlarda, gerçeklerin ortaya çıkması nadirenmümkün olabilmektedir. Gene bu tür toplumlarda, bilimin temel karakteri olan doğruların zaman içinde değişimi, adeta hiç kimseyi ilgilendirmemekte ve “doğru” bir kerede ebediyete kadar geçerli olmak üzere bulunan bir şey olarak kavranmaktadır.

• Dünyanın hemen her yerinde, cehalet ve kolaycılıktan beslenen demagoji, bilimsel düşünceyi kovmaktadır. Başka bir ifadeyle, doğruyu kendi terimleriyle ifade eden  “kapalı ideoloji”yanlışlanması dışsal olarak mümkün olan “açık ideolojiyi”  yani bilimsel düşünceyi devre dışı bırakmaktadır.

• İnsanları yaşamadıkları bir çağın değer yargılarıyla mahkum etmenin tutarsızlığı, 19.yüzyıl ve 20.yüzyılın ilk yarısının tarihçiliğinin de tutarsızlığının belkemiğini oluşturmaktadır.

• Ortaçağ savaşlarını, kitle imha silahlarının büyük bir rahatlıkla kullanıldığı “çağdaş' savaşlara nazaran daha gaddar bulmak nasıl mümkün olur?  Napalm ile kargı arasında yalnızca teknik bir düzey farkı mı görmek gerekir, yoksa zihinsel bir iklim farklığı mı?  Ortaçağda hiçbir savaşçı kendi hayatını tehlikeye atmadan, hasmını yok etme imkanına sahip değildi, bugün buna sportmenlik diyoruz.

• İyice bilindiği gibi, her toplum belli bir ahlak üzerine temellenir. Ortaçağın ahlakı şövalye ahlakı idi ve hiçbir şövalye kendini, hayatını kurtarma gibi küçük bir çıkar uğruna küçültemezdi.

• Yargılayan, yargılanandan daha temiz olmalıdır.

• Entellektüelin ortaya çıkabilmesi için, bazı insanların bilgilerini aktarmalarının (yazarak, öğreterek, konuşarak, oynayarak, çalarak) karşılığında geçimlerini sağlayabilmeleri ve resmen görevli olmadıkları halde, düşüncelerinin bedelini ödemeye razı olmaları gerekir.

• Toplumsallaşmadan, entelektüel olmak mümkün değildir.

• Bu kitap, bir şeyin adına sahip olunmasıyla, kendine de sahip olunacağını sananların çoğunlukta oldukları ülkeler açısından ufuk açıcıdır.

NE DERSİNİZ… ANLATILAN SADECE ORTAÇAĞI MIDIR; YOKSA...?